احتمالا بارها برای شما یا اطرافیانتان پیش آمده باشد که برای درمان یک بیماری به نسبت ساده به یک پزشک عمومی یا قلب مراجعه کرده باشید اما او شما را به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده باشد. شاید همان لحظه این سوال در ذهن شما هم نقش بسته باشد که چرا باید به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنم؟ مگر دکتر مغز و اعصاب چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟
به طور کلی تخصص مغز و اعصاب یا نورولوژیست یکی از شاخه‌های تخصصی در علم پزشکی است. امروزه این علم روز به روز در حال ارتقا و پیشرفت بوده و دستگاه‌ها و روش‌های درمانی جدیدی در این شاخه از پزشکی ابداع شده است. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را به طور کامل با علم مغز و اعصاب و پزشکانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، بیشتر آشنا کنیم.
متخصص مغز و اعصاب کیست؟
متخصص مغز و اعصاب کیست؟ این سوال بسیاری از افرادیست که به طور دقیق با علم مغز و اعصاب و عصب‌شناسی آشنایی ندارند. در پاسخ به این سوال می‌توان گفت که متخصصان مغز و اعصاب، پزشکانی هستند که در حوزه و زمینه‌های مختلفی نظیر تشخیص، درمان و کنترل اختلالات و بیماری‌های سیستم عصبی تخصص و فعالیت دارند. سیستم عصبی در بدن هر انسان به دو بخش مهم، تحت عنوان سیستم اعصاب مرکزی و سیستم اعصاب محیطی تقسیم می‌شود و به طور کلی سیستم عصبی شامل مغز و نخاع است. در واقع کلیه بیماری‌ها و اختلالاتی که در این ناحیه از بدن اتفاق می‌افتد توسط متخصص مغز و اعصاب قابل درمان است. در یک جمله کوتاه و ساده می‌توان گفت پزشک مغز و اعصاب در مطالعه و درمان مشکلات مغزی، اختلالات مغزی و سیستم عصبی تخصص داشته و می‌تواند با بهره از روش‌های درمان نوین آنها را درمان کند.
برخی از بیماری‌های که متخصص مغز و اعصاب می‌تواند آنها را درمان کند، عبارت است از:
- آلزایمر
- پارکینسون
- ام اس
- سکته مغزی
- اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
- صرع
- میگرن
- ضربه مغزی
پزشک متخصص مغز و اعصاب چه تخصص‌هایی دارد؟
احتمالا این سوال برای شما هم پیش بیاید که یک پزشک مغز و اعصاب باید چه تخصص‌هایی داشته باشد؟ همانطور که در بخش قبل مطالعه کردید، دکتر متخصص مغز و اعصاب می‌تواند کلیه بیماری‌های مرتبط با سیستم عصبی و همچنین بیماری های اعصاب و روان را تشخیص و درمان کند. اما این پزشک باید چه تخصص‌هایی داشته باشد؟ برخی از تخصص‌های پزشک مغز و اعصاب عبارتند از:
- درمان سردرد
- اختلالات عصبی عضلانی
- اختلالات کورتکس
- نورو آنکولوژی
- نورولوژی سالمندان
- نورولوژی کودکان
- اختلالات خود ایمنی
- درمان سکته مغزی
- تشنج
- پرتوشناسی اعصاب
وظایف یک متخصص مغز و اعصاب چیست؟
یک دکتر مغز و اعصاب چه نقش مهمی دارد؟ آیا همه افراد برای درمان و استفاده از داروهای اعصاب و روان باید به متخصصان مغز و اعصاب مراجعه کنند؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم اگر یک بیمار به یک اختلال عصبی مبتلا باشد و به مراقبت‌های دائمی نیاز داشته باشد، قطع به یقین در مرحله اول باید به متخصص اعصاب مراجعه کند.
معمولا پزشکان و متخصصین مغز و اعصاب هنگامی که یک بیمار سکته مغزی، ضربه مغزی و… به آنها مراجعه می‌کنند، به دلیل حساس بودن فرد، در قالب یک مشاور پزشک ظاهر می‌شوند. به طور کلی متخصصین اعصاب عمل جراحی انجام نمی‌دهند. اما اگر شما به این پزشکان مراجعه کنید و مشکلات بسیار شدید و حادی وجود داشته باشد و برای درمان نیازمند جراحی باشید، قطعا دکتر مغز و اعصاب شما را برای جراحی به یک جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات معرفی می‌کند. اما این بدان منظور نیست که متخصص هیچ کاری نمی‌کند. چرا که او می‌تواند در کلیه مراحل درمان و جراحی کنترل و نظارت داشته باشد.
متخصص مغز و اعصاب چه نوع اختلالاتی را درمان می‌کنند؟
همانطور که در بخش‌های قبل نیز مطالعه کردید، پزشک متخصص مغز و اعصاب می‌تواند کلیه بیماری‌های مربوط به اختلالات سیستم اعصاب مرکزی و محیطی را که شامل مغز، نخاع، اعصاب محیطی، اعصاب مغزی، ریشه اعصاب، سیستم عصبی خودمختار، عضلات و محل تلاقی عضله و… هستند را درمان کند. اما به طور کلی برخی از شایع‌ترین اختلالات سیستم عصبی که توسط دکتر مغز و اعصاب قابل درمان هستند عبارت است از:
- صرع: صرع یک نوع اختلال نورولوژیکی است که مستقیما با فعالیت الکتریکی غیرعادی مغز در ارتباط است. بیماران مبتلا به این بیماری ممکن است برای مدت زمان کوتاهی غش کنند و هوشیاری خودشان را از دست بدهد. تشنج یکی از نشانه‌ها و علائم بیماری صرع است.
- بیماری آلزایمر: آلزایمر یک اختلال پیشرونده ذهنی است که به علت تحلیل رفتگی عمومی مغز در افراد به وجود می‌آید. به طور کلی این بیماری در افراد مسن بیشتر دیده می‌شود.
- سکته مغزی: سکته مغزی یکی از شایع‌ترین اختلالات و بیماری‌های مغز و اعصاب است. بسیاری از افراد در سنین مختلف ممکن است به این عارضه مبتلا شوند. علت اصلی سکته مغز عدم خون‌رسانی و ارسال اکسیژن و مواد مغذی به مغز و همچنین پارگی شریان یا لخته شدن خون است.
- میگرن و انواع سردردهای شدید: میگرن دقیقا همان سردرد بسیار شدیدی است که معمولا در زمان‌های مختلف عود می‌کند و اغلب با اختلال در بینایی و حالت تهوع همراه است.
- بیماری پارکینسون: بیماری پارکینسون در هر سنی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین برای جلوگیری و کنترل این بیماری باید با مشاهده کوچکترین علامت سریعا به یک دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید. چرا که این بیماری یک اختلال پیشرونده محسوب می‌شود و بیمار با علائمی از قبیل رعشه، سفتی عضلات و کندی حرکات مواجه خواهد شد. این اختلال به طور کلی با تحلیل رفتن عقده‌های قاعده‌ای مغز و کمبود دوپامین ارتباط مستقیم دارد.
- ضربه مغزی و سایر آسیب‌دیدگی‌های سیستم عصبی: گاهی وقت‌ها به دلیل تصادف شدید یا وارد شدن ضربه شدید به مغز ممکن است فرد دچار ضربه مغزی شود. به همین دلیل او سطح هوشیاری خود را از دست می‌دهد و مشکلات دائمی و موقتی شناختی، فیزیکی، عاطفی و مرکزی پیدا می‌کند. در اینجا یک پزشک متخصص مغز و اعصاب می‌تواند به فرد کمک کند تا وضعیتش بهبود پیدا کند.
یادداشت پایانی
همانطور که در این مطلب مطالعه کردید، متخصص مغز و اعصاب می‌تواند بسیاری از بیماری‌های مربوط به عصب و مغز را درمان کند. برای انتخاب یک دکتر مغز و اعصاب خود باید حتما قبل از انتخاب و مراجعه تحقیقات و بررسی‌های لازم را انجام دهید.
