روز ۲۵ آوریل مصادف با ۵ اردیبهشت از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO) به نام مالاریا نامگذاری شده است. مالاریا هم اکنون مهمترین بیماری انگلی و یکی از مشکلات مهم بهداشتی تعدادی از کشورها، بخصوص مناطق گرمسیری جهان است.
به گزارش سرویس وبگردی پاتوق من، بیماری مالاریا یکی از بیماری‌های انگلی است که از طریق گزش پشه آنوفل و رشد و تکثیر تک یاخته پلاسمودیوم در خون انسان ایجاد می‌شود. پلاسمودیوم‌ها در داخل گلبول‌های قرمز خون رشد میکند و پس از رشد، تکثیر نموده و موجب پاره شدن گلبول‌های قرمز خون و بروز علائم مالاریا می‌شود.
همه گیری شناسی
از نظر تعداد موارد بیماری باید اظهار داشت که طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون مورد مالاریا در جهان وجود دارد که بیش از یک میلیون نفر در اثر ابتلا به آن جان خود را از دست می‌دهند. از مهمترین قربانیان مالاریا کودکان زیر ۵ سال هستند به طوریکه هر دو دقیقه یک کودک جان خود را از دست می‌دهد. از نظر تعداد مرگ و میر ناشی از بیماری مالاریای شدید به طور عمده از نوع فالسیپارم است. به طور کلی حدود ۹۰ درصد مرگ و میر‌های ناشی از مالاریا در آفریقا رخ می‌دهد. بیشترین موارد بیماری مالاریا در ایران مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و قسمت گرمسیری کرمان می‌باشد.
عامل بیماری انگل‌های تک سلولی بنام پلاسمودیوم می‌باشد. در ایران سه گونه پلاسمودیوم وجود دارد که عبارتند از: پلاسمودیوم ویواکس و پلاسمودیوم مالاریه و پلاسمودیوم فالسیپاروم. پلاسمودیوم فالسیپاروم از همه خطرناکتر بوده و اگر درمان نشود باعث مرگ بیمار می‌شود. ناقل بیماری پشه‌های آنوفل ماده می‌باشد. در کشور ایران ۱۹ گونه پشه آنوفل شناخته شده که ۷ گونه آن ناقل بیماری می‌باشد.
دوره کمون
دوره کمون بر حسب نوع انگل فرق میکند و در نوع ویواکس ۱۴-۷ روز است.
راه انتقال بیماری
رایجترین روش انتقال بیماری از طریق گزش پشه آنوفل ماده آلوده به انگل می‌باشد.
علائم بیماری
اشخاصی که به بیماری مالاریا مبتلا می‌شوند ابتدا احساس سرما می‌کنند و سپس لرز می‌نمایند و بعد دچار تب می‌شوند و در نهایت تعریق را تجربه می‌کنند که به این مراحل حمله مالاریا گفته می‌شود. علائم دیگر مالاریا سردرد، استفراغ، بزرگی طحال، کم خونی و درد‌های عضلانی می‌باشد.
روش تشخیص بیماری
ساده‌ترین و مطمئن‌ترین روش تشخیص قطعی بیماری تهیه لام خون با فاصله نیم ساعت است (در صورت بروز تب در هریک از روز‌های ۳ تا ۲۸ درمان تهیه لام خون محیطی الزامی است).
درمان
درمان اساسی مبتلایان به پلاسمودیوم فالسیپاروم و ویواکس با کلروکین و پریماکین طبق دستورالعمل کشوری توصیه میگردد. برای زنان باردار کلروکین درمان انتخابی مالاریا می‌باشد، اما برای زنان باردار که به کلروکین مقاوم هستند دارو‌های دیگری تجویز می‌شود.
اقدامات پیشگیری کننده
بیماریابی: جهت قطع زنجیره انتقال بیماری و پیداکردن سریع مخازن آلوده و درمان بموقع و کامل آن نقش مهمی در کنترل این بیماری دارد.
مبارزه با ناقل بیماری
* جلوگیری از گزش توسط پشه آنوفل با اقدامات ذیل:
خوابیدن در زیر پشه بند در مناطقی که بیماری رایج است.
استفاده از توری مناسب برای پنجره‌ها و درب‌های خانه یا حداقل اتاق‌های که افراد در شب در آنجا می‌خوابند.
استفاده از مواد دور کننده حشرات بر روی پوست بدن.
استفاده از حشره کش‌های خانگی بصورت اسپری یا تدخینی در محل‌های استراحت قبل از خواب
* از بین بردن محل‌های تکثیر پشه‌های آنوفل:
از بین بردن و خشکاندن آب‌های راکد.
جاری کردن و بحرکت انداختن آب‌های راکد پر کردن برکه‌ها و گودال‌ها
استفاده از ماهی‌های لاروخوار و باسیل‌های لاروکش و لاروکش‌های شیمیایی در داخل آب‌های که میتواند محل مناسبی جهت تخمگذاری پشه‌های آنوفل باشد.
از بین بردن پشه‌های بالغ: استفاده از حشره کش‌های شیمیایی طولانی اثر بصورت سمپاشی ابقایی اماکن داخلی انسانی و حیوانی.
۴- دریافت دارو‌های پروفیلاکسی قبل از سفر به مناطق پرخطر
منبع:
دستورالعمل درمان مالاریا، معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۱۳۹۳،
