گاهی قصد داریم درباره موضوعی با مخاطب مان صحبت کنیم، اما خیلی زود بحث و جدال در می‌گیرد و گفتگو با تلخی به پایان می‌رسد علت چیست؟
به گزارش سرویس وبگردی پاتوق من،امام صادق علیه السلام درباره جر و بحث می‌فرماید، درد بدى است و هیچ صفتى براى انسان بدتر از آن نیست و آن، اخلاق ابلیس و منسوبین به او است و هیچکس در هیچ حالى مراء نمى کند مگر کسى که نسبت به موقعیت خود و دیگران جاهل است، و از حقایق دین محروم مى باشد».
معنی جدال و مراءجدال به معنى هر گونه مشاجره لفظى و ستیزه جویى در کلام است و مراء به معنى گفتگو کردن درباره چیزى است که در آن شک و تردید وجود دارد.
گاه این گفتگو براى طلب حق جویى و گاه به خاطر تعصب و لجاجت و اظهار فضل و برترى جویى است که بسیار نکوهیده است و در روایات اسلامى روى این عنوان، نکوهش بیشترى دیده مى شود.
اهمیت ترک جدالدر حدیثى از پیغمبر اکرم مى خوانیم هیچ بنده اى از بندگان خدا حقیقت ایمان را به کمال نمى رساند مگر اینکه مراء را ترک گوید هر چند حق با او باشد».اشاره به اینکه جر و بحثهاى لجوجانه که براى اظهار فضل و برترى جویى انجام مى شود حتى در مسائلى که حق است سبب سقوط انسان در مبانى عقیدتى و اخلاقى مى شود.
مذمت جدال در قرآنخداوند در قرآن کریم می‌فرماید: “و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم… ” و باهم نزاع و ستیزه مکنید که سست و بیمناک می‌شوید و تسلط و حکومتتان از میان می‌رود…». در احادیث فراوان از پیامبر گرامی صلی الله علیه وآله و ائمه اهل بیت علیهم السلام ترک جدال و کشمکش، تشویق، نتایج بد و عواقب وخیم آن که موجب زیان‌های بزرگ و ایجاد کینه و دشمنی در دل هاست، توضیح داده شده است.
پیامبر خدا صلی الله علیه وآله با گروهی روبه رو شد که با یکدیگر در حال مجادله بودند. آن حضرت در خشم شد و فرمود: جدال را که خیرش اندک است، رها کنید و کشمکش را که سودش ناچیز است، ترک کنید؛ زیرا دشمنی را درمیان برادران و دوستان برمی انگیزد.
امام علی علیه السلام می¬فرماید: هر کس از آبروی خود بیمناک است، از جدال بپرهیزد. هیچ بنده‌ای حقیقت ایمانش را کامل نمی‌گرداند؛ مگر آن گاه که جدال را ترک کند؛ هرچند بر حق باشد.
از جدال و دشمنی بپرهیزید؛ زیرا این کار، دل‌ها را نسبت به دوستان، بیمار می‌کند و نفاق را در آنها می‌رویاند.
افزایش دوستی با ترک جدالاگر می‌خواهید دیگران همان طور که شما دوست دارید، فکر کنند و آن کاری را که می‌خواهید، انجام دهند، یادتان باشد که از طریق بحث کردن، این کار را نکنید؛ زیرا در بحث، برنده نمی‌شوید. از بحث، فرار کنید؛ همان طور که از زلزله ومار زنگی فرار می‌کنید.گاهی هنگام انتقاد، وقتی فرد مورد انتقاد، ظرفیت انتقادپذیری کافی ندارد و احتمالا ما نیز درست انتقاد نکرده ایم، بحث از حالت دوستانه، خارج می‌شود و حالت مناقشه وجدل به خود می‌گیرد. در این حالت، می‌بایست از ادامه بحث، جلوگیری کنیم؛ زیرا ما به هیچ عنوان مایل نیستیم که روابط خود را با اطرافیان خدشه دار کنیم. به همین دلیل، باید از ادامه بحث جلوگیری کنیم و اجازه ندهیم انتقاد و گفتگو وارد مرحله مجادله شود.
پیگیری حق اما ترک جدال
البته در مواردی خاص، می‌بایست بحث تا پایان، پیگیری شود، مثلاً وقتی شما کار فرما و یا کارگر هستید و در پتروشیمی کار می‌کنید، اگر ببینید کسی موارد ایمنی را رعایت نمی‌کند، باید تذکر دهید و اگر رعایت نکرد، به مقامات بالاتر گزارش دهید؛ تا پی گیری شود؛ زیرا در این موارد خطا‌ها قابل گذشت نیست و پای جان و مال انسان‌های بسیاری در میان است؛ و اگر در چنین مواردی، بحث وارد حالت مجادله شد، از ادامه بحث، بپرهیزید؛ و حتماً تا به نتیجه رسیدن انتقاد، موضوع را پی گیری کنید.قرآن با نهی از نزاع، در حقیقت، از ریشه‌های آن نهی کرده است.انسان به طور فطری دوستدار آن است که دیگران حریم او را رعایت کنند. خداوند از این گرایش ذاتی او برای اصلاحش بهره جسته و فرموده است: اگر خواهان عزت و قوت و شوکت و دولت خویش هستید، منازعات و اختلافات را کنار بگذارید.چگونه می‌توان مانع از بروز بحث و جدل بیهوده شد؟۱. باید بدانید که انسان‌ها با هم اختلاف نظر و اختلاف عقیده دارند و کمتر پیش می‌آید که دو نفر در همه مسائل با هم هم عقیده باشند و همین مسئله ممکن است در آرام کردن طرفین گفتگو، نقش مهمی داشته باشد. وقتی دو نفر با هم اختلاف نظر پیدا می‌کنند، تا حدی که در زندگی هم دخیل هستند، بحث می‌کنند.نکته:خوب است بدانید که مشاجره و دعوا از اختلاف نظر‌ها به وجود نمی‌آید؛ بلکه از بحث کردن به وجود می‌آید و به میزان دخیل بودن همدیگر در زندگی نیز این مشاجره‌ها شدت می‌گیرد.۲. بدانید که بحث، نتیجه سوءتفاهم است و سوءتفاهم را با بحث کردن، نمی‌توان از بین برد. درمان سوءتفاهم، تدبیر، صداقت، آشتی و اشتیاق برای درک دیدگاه طرف مقابل است.
۳. بحث منجر به نفرت می‌شود و نفرت را با نفرت، نمی‌توان از بین برد؛ بلکه درمان آن، عشق و محبت است.
فضای بحث، فضای التهاب و تشنجوقتی با کسی اختلاف نظر دارید و می‌خواهید این اختلاف نظر را ابراز کنید، باید یک سری قواعد کلی را رعایت کنید که به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:۱. انتظارات خود را به طور واضح و روشن بیان کنید؛ زیرا فرد مقابلتان معمولاً نمی‌تواند ذهن شما را بخواند؛ بلکه می‌بایست خواست شما را از زبان خودتان بشنود.
۲. سعی نکنید همیشه بحث را به نفع خودتان پیش ببرید. این کار باعث می‌شود تا هر دو نفر شما حالت تدافعی به خود بگیرید.۳. وقتی مشکلی پیش می‌آید، در اولین فرصت، آن را مطرح کنید و نگذارید مسئله تشدید شود.۴. هنگام حل مشکلات، سعی کنید بر زمان حال تأکید کنید ودرباره موضوعات قبلی ویا پی آمد‌های آینده، حرفی نزنید.۵. احساسات خود را به طور مناسب بیان کنید.
۶. سعی کنید با دقت و علاقه، به صحبت‌های طرف مقابل گوش دهید.۷. در هیچ شرایطی، به کسی که با او بحث می‌کنید، بی احترامی نکنید و بدانید کسی که در بحث، بی احترامی می‌کند، ضعیف است و چه عقیده اش درست باشد یا غلط، اوست که اشتباه کرده است، بی احترامی کردن، آفت بحث است و مانع از این می‌شود کسی به نقطه نظرات مثبت شما توجه کند. وقتی شما به کسی بی احترامی می‌کنید، در واقع، او را نسبت به خود، بدبین و عصبانی کرده اید.۸. خودتان را کنترل کنید و یادتان باشد یک انسان را با میزان چیزی که عصبانی اش می‌کند، ارزیابی می‌کنند. زود از کوره در نروید و صبور باشید؛ با عصبانیت، هیچ مسئله‌ای حل نمی‌شود؛ بلکه شرایط، سخت‌تر می‌شود.۹. در بحث، برنده و بازنده وجود ندارد و سرانجام، این دو طرف هستند که تصمیم می‌گیرند. پس اگر نظرتان پذیرفته شد، احساس قدرت نکنید، زیرا با تأیید طرف مقابلتان، نظرتان پذیرفته شده است و اگر هم نظرتان رد شد، احساس بازنده بودن نکنید؛ زیرا نظری بهتر از نظر خودتان به دست آورده اید.۱۰. در بحث، کسی را تحقیر نکنید و خود را عقل کل ندانید. مهم نیست طرف مقابل شما کیست؛ بلکه مهم نظری است که می‌دهد. وقتی اختلاف نظری پیش می‌آید، به این فکر نکنید که طرفتان از شما پایین‌تر یا بی اطلاع‌تر است؛ بلکه تنها به نظرش، بدون پیش داوری، گوش دهید.
۱۱. دنبال زمینه‌های توافق بگردید و موضوع را از جایی که اتفاق نظر دارید، شروع کنید و از طرف مقابلتان تأیید بگیرید.۱۲. صادق باشید و اگر اشتباه کردید، عذرخواهی کنید و آن گاه که حق بر شما آشکار شد، خشمگین مشوید.۱۳. قول بدهید که درباره نظر و عقیده مخالفان خود، فکر و مطالعه کنید و این کار را واقعاً انجام دهید؛ زیرا ممکن است حق با مخالف شما باشد.۱۴. در گفتگو، کنایه نزنید؛ صریح باشید و خواسته‌های واقعی تان را به طور واضح و در قالب جملاتی متین، بیان کنید.
بیشتر بخوانید:تکنیک‌هایی برای داشتن حال خوب +فیلمنتیجه گیریهمان طور که در اصل مقاله گفته شد، یکی از مهم‌ترین آفات در روابط اجتماعی، کاری، خانوادگی و دوستانه، بحث و جدل‌های بیهوده و بی نتیجه است که معمولاً بر اثر ناآگاهی نسبت به اصول گفتگو است و باعث پیدایش بحث و کدورت می‌شود و به پایانی نامطلوب و ناخوشایند، ختم می‌شود که هیچ یک از دوطرف، تمایلی به آن ندارند.
مهارت بحث و گفتگو، موضوعی آموزشی و تمرینی است و هر فردی برای جلوگیری از سوءتفاهم، باید آنها را فرا بگیرد و در عمل، به کار گیرد؛ تا بتواند روابط فکری، کلامی و رفتاری خود را با دیگران، بهبود بخشد.
سخنان حجت الاسلام نظافت درباره ترک جدال
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
منابع: مکارم، حوزه نت
