باور به تقدیر الهی، یعنی مقدر بودن و تصادفی نپنداشتن حوادث زندگی، انسان را از تأثیر نوسان‌های شدید زندگی ایمن می‌سازد و آرامش و آسایش را برای زندگی وی به ارمغان می آورد.
به گزارش سرویس وبگردی پاتوق من، صبر و بردباری، عاملی برای کنترل موقعیت‌های ناخوشایند زندگی است و تحقق خود این عامل، نیازمند به کارگیری مهارت‌هایی است که به انسان کمک کند تا تسلط و کنترل خود را بر امور حفظ کند. در این مقاله با یکی از مهمترین این مهارت ها آشنا می شوید.
کنترل اِسنادی (مقدّر بودن حوادث) چیست؟
اِسناد (نسبت) دادن یعنی تعیین اینکه منشأ امور، چه کسی است و چه کسی هدایت و برنامه ریزی کار‌ها را در دست دارد و کنترل اسنادی، یعنی مهار موقعیت ناخوشایند و مدیریت کردن آن از راه اسناد امور به منبعی مطمئن.
برای انسان، خیلی مهم است که بداند آنچه می‌بیند، از چه منبعی آمده است و به چه کسی منسوب می‌شود. برای انسان، مهم نیست که چه اتفاقی افتاده، مهم آن است که بداند چه کسی این کار را انجام داده است.
اهمیت اعتقاد انسان به تقدیر الهی
بر همین اساس، یکی از چیز‌هایی که بر تلخی رویداد‌های ناگوار میافزاید، تصادفی پنداشتن و خارج از برنامه دانستن آنهاست. معمولًا هنگامی که حادثه ناخوشایندی رخ می‌دهد، آن را تصادفی و خارج از قاعده می‌دانیم و بر این باوریم که نباید چنین اتفاقی می‌افتاد، ولی اگر بدانیم سختی‌ها و حادثه‌ها بخشی از زندگی اند، آن گاه واکنش ما متفاوت خواهد بود. به بیان دیگر، وقتی بدانیم سختی‌های زندگی، بر اساس مقدرات خداوندی رخ داده که رحیم، علیم و حکیم است، بدون شک، این باور، تنیدگی و رنج مصیبت را کاهش می‌دهد و موقعیت ناخوشایند را تحمل پذیر می‌سازد.
وقتی مسلمانان صدر اسلام دچار بحران می‌شدند، منافقان به آنان طعنه می‌زدند. خداوند بزرگ برای تسکین آنان، آنها را متوجه مسئله تقدیر الهی میکند و خطاب به رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید:
قُلْ لَنْ یُصیبَنا إِلاّ ما کَتَبَ اللّهُ لَنا هُوَ مَوْلانا وَ عَلَی اللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُومِنُونَ. (توبه:۵۱)
بگو هیچ حادثه‌ای برای ما رخ نمی‌دهد، مگر آنچه خداوند برای ما نوشته است؛ او مولای ماست و مؤمنان باید بر خدا توکل کنند.
گاهی ممکن است تصور کنیم وارد شدن مصیبت به معنای خارج شدن ما از دایره ولایت و حمایت الهی است. پس دچار ترس و نگرانی می‌شویم. اگر بدانیم که خدا در همه حال، مولای ماست و آنچه اتفاق افتاده، خارج از کنترل و تصادفی نیست، راحت‌تر می‌توانیم سختی را تحمل کنیم. این «توانایی»، به آن «دانایی» بستگی دارد.
در آیه‌ای دیگر آمده است:
ما أَصابَ مِنْ مُصِیبَهٍ إِلّا بِإِذْنِ اللّه وَ مَنْ یُؤْمِنْ بِاللّه یَهْدِ قَلْبَهُ وَ اللّه بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَلِیمٌ (تغابن:۱۱)
هیچ مصیبتی وارد نمی‌شود، مگر به اذن خداوند و هر کس به خدا ایمان آورد، قلبش را هدایت میکند و خداوند، به هر چیزی آگاه است.
فواید اعتقاد انسان به تقدیر الهی
خداوند متعال، در آیه دیگری به مقدّر بودن حوادث اشاره میکند و فایده آن را این می‌داند که انسان، نه از ناخوشی‌ها غمگین می‌شود و نه از خوشی‌ها سرمست:
ما أَصابَ مِنْ مُصیبَهٍ فِی اْلأَرْضِ وَ لا فی أَنْفُسِکُمْ إِلاّ فی کِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها إِنَّ ذلِکَ عَلَی اللّهِ یَسیرٌ لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلی ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ وَ اللّهُ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ. (حدید ۲۲ و ۲۳)
هیچ مصیبتی نه در زمین و نه در نفس‌های شما [به شما]نرسد، مگر آنکه پیش از آنکه آن را پدید آوریم، در کتابی است. این [کار]بر خدا آسان است تا بر آنچه از دست شما رفته است، اندوهگین نشوید و به [سبب]آنچه به شما داده است، شادمانی نکنید و خدا هیچ خودپسند فخرفروشی را دوست ندارد.
روزی ام سلمه به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله گفت: شما هر سال به بیماری سختی دچار می‌شوید؟ حضرت در پاسخ وی فرمود:
ما أَصابَنِی شَیْ ءٌ مِنْها أِلّا وَ هُوَ مَکْتُوبٌ عَلَیَّ وَ آدَمُ فِی طِینَتِهِ. [۱]هیچ مصیبتی به من نمی‌رسد، مگر اینکه آن مصیبت، وقتی آدم در حالت گل بود، برای من نوشته شده است.
پذیرش تقدیر الهی
وقتی بدانیم همه حوادث، یک برنامه منظم و حکیمانه است، احساس راحتی می‌کنیم و رنج و دردمان کاهش می‌یابد. رسیدن به این مرحله، مستلزم داشتن باور به تقدیر الهی است. کسی که به این باور برسد، در برابر این موقعیت‌ها آسیب ناپذیر می‌شود. در حقیقت، این باور، انسان را در برابر ناخوشی‌ها و خوشی‌های زندگی ایمن می‌سازد که از راه اثرناپذیری از دو موقعیت یاد شده به دست می‌آید. رسیدن به این مرحله و ایمن شدن در برابر هر دو موقعیت خوشایند و ناخوشایند، آن چنان مهم است که آن را «حقیقت ایمان» دانسته اند، پیامبر خدا می‌فرماید:
لِکُلِّ شَیْ ءٍ حَقِیقهٌ، ما بَلَغَ عَبْدٌ حَقِیقَهَ الإِیمانِ حَتّی یَعْلَمَ أَنَّ ما أصابَهُ لَمْ یَکُنْ لِیُخْطِئَهُ وَ ما أَخطَأهُ لَمْ یَکُن لِیُصیبَهُ. [۲]هر چیزی حقیقتی دارد؛ هیچ بنده‌ای به حقیقت ایمان نمی‌رسد تا اینکه بداند آنچه به او رسیده، بنا نبوده است که نرسد و آنچه به او نرسیده، بنا نبوده است که برسد.
این، اعجاز باور به تقدیر الهی است. باور به تقدیر الهی، انسان را از تأثیر نوسان‌های شدید زندگی ایمن می‌سازد و آرامش و آسایش را به زندگی می‌آورد. به همین سبب، پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «مَنْ حَمَلَ الْأَمْرَ عَلَی الْقَضاءِ اسْتَراح؛ کسی که امورش را بر تقدیر بار کند، آسوده می‌شود.» [۳]و در کلام دیگر می‌فرماید: «أَلْإِیمانُ بِالْقَدَرِ یُذْهِبُ الْهَمَّ وَ الْحُزْنَ؛ باور به تقدیر، اندوه و حزن را (از بین) می‌بَرَد.» [۴]
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
پی نوشت:
[۱]. کنزالعمال، ج ۱، ص ۱۰۹، ح ۵۰۴
[۲]. مسند ابن حنبل، ج ۶، ص ۴۴۲؛ حلیه الأولیاء، ج ۲، ص ۱۲؛ کنزالعمال، ج ۱، ص ۲۵
[۳]. الفردوس، ج ۲، ص ۴۱۷، ح ۳۸۵۰
[۴]. مسندالشهاب، بیروت، مؤسسه الرساله، ج ۱، ص ۱۸۷؛ الفردوس، ج ۱، ص ۱۱۳، ح ۳۸۴؛ کنزالعمال، ج ۱، ص ۱۰۶
منبع: پسندیده، عباس، (۱۳۹۲)، شادکامی از دیدگاه پیامبر اعظم، موسسه انتشارات کتاب نشر.
