انتخاب همسر، یکی از مهم‌ترین انتخاب‌های انسان در طول زندگی است. در نگاه دین اسلام، معیار‌هایی را برای این انتخاب بیان کرده اند. با ما همراه باشید تا با این معیار‌ها آشنا شوید.
به گزارش سرویس وبگردی پاتوق من، از نکات مورد توجّه قرآن کریم و پیشوایان معصوم (ع) در ازدواج، معیار‌های انتخاب همسر است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
الف) پارسایی و دینداری
دینداری و تقوا از معیار‌های مهم در انتخاب همسر است، هر اندازه این ویژگی قوی‌تر باشد، رعایت حدّ و حدود شرعی کامل‌تر و پای‌بند به اصول خانواده بیشتر خواهد بود و هر چه ضعیف‌تر باشد، به همان اندازه می‌تواند به استحکام و پایداری خانواده آسیب برساند.
تقوا دارای درجاتی است که کمترین درجه آن انجام واجبات و ترک محرّمات است. دختران و پسران جوان باید بدانند کسی که در برابر خدای جهان و خالق هستی کرنش نکرد و به دستورات او بی‌اعتنایی نمود، در برابر همسرش کرنش نخواهد کرد و ارزشی برای او قائل نخواهد شد. قرآن مى فرماید: «با زنان مشرک ازدواج نکنید تا ایمان بیاورند، قطعاً کنیز با ایمان بهتر از زن مشرک است، هرچند زیبایى او شما را به شگفت آورد و به مردان مشرک زن مدهید تا ایمان بیاورند، قطعاً بردۀ با ایمان بهتر از مرد آزاد مشرک است، هرچند شما را به شگفت آورد، آنان شما را به سوی آتش فرامى‌خوانند و خدا به فرمان خود [شما را]به سوى بهشت و آمرزش مى خواند و آیات خویش را برای مردم روشن می‌سازد، شاید متذکّر شوید» (البقره/ ۲۲۱).
هر چند این آیه درباره ازدواج پسران و دختران آزاد مسلمان با دختران و پسران آزاد مشرک است، ولى هشدارى است به دختران و پسرانى که گاه سخت شیفته و شیداى جمال و زیبایى ظاهرى یا موقعیّت مادّى و اجتماعى دختران و پسران مى شوند و ارزشهاى دینى و معنوى را فدا مىسازند و در روایات نیز به مسأله دیندارى تأکید شده است. رسول خدا (ص) فرمود: «اگر مردی که اخلاق و دینش را می‌پسندید، درخواست ازدواج کرد، او را همسر دهید. اگر چنین نکنید، در زمین فتنه و فساد بزرگ پدید آید» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹ ق. ج ۱۴: ۳۱). نیز فرمود: «با زن به خاطر چهار خصلت ازدواج مى شود: به خاطر مال، دین، زیبایی و حسب و نسب خانوادگى، تو به خاطر دین او ازدواج کن» (همان).
ب) آراستگی به فضایل اخلاقى
آمار نشان مى دهد که یکى از مهم‌ترین عواملى که همسران را از هم جدا مىکند و به طلاق مى کشاند، بداخلاقى و بى بهرگى از فضایل اخلاقى است. بنابراین، بهترین راه مقابله با این آسیب، انتخاب همسرى خوش اخلاق مى باشد و منظور از اخلاق نیک، تنها «خنده‌رویی» و خوش‌خُلقی اصطلاحی نیست؛ زیرا خندیدن و… در بعضی از مواقع نه تنها مطابق اخلاق نیست، بلکه خلاف اخلاق است و منظور از اخلاق نیک، «صفات و خُلق وخوی‌های پسندیده از نظر عقل و شرع» می‌باشد.
قرآن کریم در ماجراى موسى (علیه السلام) با دختران شعیب می‌فرماید: «قَالَتْ إِحْدَاهُمَا یَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِینُ: یکى از آن دو (دختر) گفت: پدرم! او را استخدام کن؛ زیرا بهترین کسى را که مى توانى استخدام کنى، آن کسى است که قوىّ و امین باشد (و او همین مرد است)» (القصص/ ۲۵).
از این آیه استفاده مىشود که شخصیّت اخلاقى و رفتارى دختران شعیب و روح فتوّت و جوانمردى، امانت‌دارى، موساى جوان در ازدواج آنان مؤثّر بوده است. در روایات نیز ازدواج با مردان بداخلاق نهى شده است، شخصى مى گوید از امام رضا (علیه السلام) در نامهاى پرسیدم کسى از خویشاوندانم از دخترم خواستگارى کرده است، امّا او اخلاق بد دارد. امام فرمود: اگر بداخلاق است، با او وصلت نکن» (مجلسی، ۱۴۰۳ ق. ج ۱۰۰: ۲۳۵). در روایت دیگری از آن حضرت نقل شده است که فرمود: «دختر خود را هرگز به شراب‌خوار ندهید وگرنه مانند این است که او را به سوی زنا سوق داده باشید» (همان، ج ۶۳: ۴۹۱).
ج) همتایى و تناسب
ازدواج نوعى ترکیب بین دو انسان و خانواده است، زندگى مشترک، یک پدیده مرکّب است که اجزاء اصلى و اساسى آن، زن و مرد مى باشند. هر قدر بین این دو عنصر، هماهنگى، هم‌فکرى، تناسب شخصیّت روحى و اخلاقى و جسمى باشد. این ترکیب، استوارتر، محکمتر، پرثمرتر، شریفتر، لذّتبخشتر و جاودانهتر خواهد بود. قرآن کریم در این مورد مىفرماید: «الْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ وَالطَّیِّبَاتُ لِلطَّیِّبِینَ وَالطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَاتِ أُوْلَئِکَ مُبَرَّؤُونَ مِمَّا یَقُولُونَ لَهُم مَّغْفِرَهٌ وَرِزْقٌ کَرِیمٌ: زنان ناپاک از آنِ مردان ناپاکند و مردان ناپاک نیز به زنان ناپاک تعلّق دارند، و زنان پاک از آنِ مردان پاک، و مردان پاک از آن زنان پاک هستند. اینان از نسبت‌هاى ناروایى که (ناپاکان) به آنان مى دهند، مبرّا هستند و براى آنان آمرزش (الهى) و روزى پُرارزشى است» (النّور/۲۶).
در اینکه منظور از «خبیثات» و «خبیثین» و همچنین «طیّبات» و «طیّبین» در آیه مورد بحث کیست؟ مفسّران بیانات مختلفى دارند:
۱ ـ گاه گفته شده که منظور سخنان ناپاک و تهمت و افترا و دروغ است که تعلّق به افراد آلوده دارد و به عکس سخنان پاک از آنِ مردان پاک و باتقوا است و «از کوزه همان برون تراود که در او است» (ر. ک؛ طبرسی، ۱۳۷۲، ج ۷: ۲۱۲).
۲ ـ گاه گفته مىشود «خبیثات» به معنى «سیّئات» و مطلق اعمال بد و کارهاى ناپسند است که برنامه مردان ناپاک است و به عکس «حسنات» تعلّق به پاکان دارد (همان).
۳ ـ «خبیثات» و «خبیثون» اشاره به زنان و مردان آلوده‌دامان است، به عکس «طیّبات» و «طیّبون» که به زنان و مردان پاکدامن اشاره مىکند و ظاهراً منظور از آیه همین است (ر. ک؛ طباطبائی، بی‌تا، ج ۱۵: ۹۵ و مکارم شیرازی، ۱۳۷۷، ج ۱۴: ۴۲۱). در آیه دیگر می‌فرماید: «الزَّانِی لَا یَنکِحُ إلَّا زَانِیَهً أَوْ مُشْرِکَهًوَالزَّانِیَهُ لَا یَنکِحُهَا إِلَّا زَانٍ أَوْ مُشْرِکٌ وَحُرِّمَ ذَلِکَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ: مرد زناکار جز با زن زناکار یا مشرک ازدواج نمى کند، و زن زناکار را جز مرد زناکار یا مشرک به ازدواج خود درنمى آورد و این کار بر مؤمنان حرام شده است» (النّور/۳).
در اینکه این آیه بیان یک حکم الهى است یا خبر از یک قضیّه خارجى و طبیعى؟ در میان مفسّران گفتگو است:
بعضى معتقدند آیه تنها یک واقعیّت عینى را بیان مىکند که آلودگان همیشه دنبال آلودگان مى روند و همجنس با همجنس پرواز مى کند، امّا افراد پاک و با ایمان هرگز تن به چنین آلودگی‌ها و انتخاب همسران آلوده نمى دهند و آن را بر خویشتن تحریم مىکنند، شاهد این تفسیر همان ظاهر آیه است که به صورت «جمله خبریّه» بیان شده است (ر. ک؛ مکارم شیرازی و دیگران، ۱۳۷۷، ج ۱۴: ۳۶۱). گروه دیگر معتقدند که این جمله بیان یک حکم شرعى و الهى است، مخصوصاً مى خواهد مسلمانان را از ازدواج با افراد زناکار باز دارد، چرا که بیماریهاى اخلاقى همچون بیماریهاى جسمى غالباً واگیردار است (ر. ک؛ همان و طبرسی، ۱۳۷۲، ج ۷: ۱۱۷).
روایات فراوانى است که از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و سایر پیشوایان معصوم (علیهم السلام) در این زمینه به ما رسیده است و آن را به صورت یک حکم تفسیر کرده اند. حتّى بعضى از مفسّران بزرگ در شأن نزول آیه چنین نوشته اند: «مردى از مسلمانان از پیامبر (صلی الله علیه و آله) اجازه خواست که با «امّ مهزول» ـ زنى که در عصر جاهلیّت به آلودگى معروف بود و حتّى پرچمى براى شناسایى بر دَرِ خانه خود نصب کرده بود ـ ازدواج کند، آیه فوق نازل شد و به آنها پاسخ گفت… (ر. ک؛ همان).
در حدیث دیگرى نیز از امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) می خوانیم: «این آیه در مورد مردان و زنانى است که در عصر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آلوده زنا بودند، خداوند مسلمانان را از ازدواج با آنها نهى کرد و هم اکنون نیز مردم مشمول این حکم هستند، هر کس مشهور به این عمل شود و حدّ الهى به او جارى گردد، با او ازدواج نکنید تا توبه اش ثابت شود» (ر. ک؛ همان).
همتایى و تناسب داراى ابعاد مختلفى است؛ از جمله همتایى و تناسب دینى و ایمانى، همتایى و تناسب فکرى و فرهنگى، همتایى اخلاقى، همتایى جسمى و جنسى، همتایى اقتصادى و سیاسى، اجتماعى، تناسب در زیبایى و خانوادگى، تناسب سنّى و علمى، هماهنگى روحى و روانى.
د) اصالت خانوادگی
یکی دیگر از معیار‌های انتخاب همسر توجّه به اصالت خانوادگی فرد است و اگر فرد اصالت خانوادگی نداشته باشد بر پایه تقوا و دین تربیت نشده باشد، به طور قطع، ستونی لرزان و سُست برای بر پا کردن خیمه خانوادگی خواهد بود. رسول خدا (ص) فرمود: «ای مردم! از گیاهان سبز و خرّمی که در مزبله رشد کرده‌اند، بپرهیزید! گفتند:ای رسول خدا، منظور از این جمله چیست؟ در پاسخ فرمود: دختر زیبایی که در خانواده بد رشد کرده باشد» (کُلینی، ۱۳۶۵، ج ۵: ۳۳۲). ناگفته نماند که اصالت خانوادگی همسر یکی از شرایط است و نه تنها شرط.
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
منبع: سایت پژوهشنامه قرآنی
