میل به تشکر از کسی که به انسان خوبی کرده فطری است بنابراین با خوبی کردن به پدر و مادرتان حالتان بهتر می‌شود.
به گزارش سرویس وبگردی پاتوق من، یکی از ضروریات دین نیکی به پدر و مادر، و اطاعت آن دو، و نیازردن ایشان است.
خداوند در چندین آیه پس از امر به پرستش پروردگار و شریک قرار ندادن برای او، امر باحسان به پدر و مادر فرموده است.
معنای احسان
معنی لغوی احسان نیکویی کردن درباره کسی و نیکی کردن و بخشش است، اما احسان درباره پدر و مادر چند معنی شده است.
نیکو با ایشان معاشرت کردن، به مشقت نینداختن آنها به چیزی که احتیاج دارند بلکه قبل از احتیاج، حاجت ایشان را بر آوردن. بزرگ داشتن آن دو، و مهربانی کردن به ایشان.
دعای خیر و انفاق نیکو در حق ایشان کردن. گفتار نیکو و تواضع و فروتنی برای ایشان کردن همگی جزو احسان کردن به پدر و مادر است.
مساله احترام به پدر ومادراحترام به پدر و مادر در حدی است که با آنها برخورد خاضعانه و متواضعانه داشته باشی هرچند مسلمان نباشند.
این مسأله ای است که در آیات قرآن به آن اشاره شده است آن جا که می‌فرماید: و بال‌های تواضع خویش را از محبت و لطف، در برابر آنان فرود آر! و بگو: «پروردگارا! همان گونه که آنها مرا در کوچکی تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده!».این آیات و مانند آن به خوبی نشان می‌دهد تا چه حد حق پدر و مادر زیاد است و تا چه اندازه احترام آنها بر فرزندان لازم می‌باشد.
آیات قرآن مبنی بر احترام به پدر و مادر
سوره اسراء؛ آیه ۲۳: و پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر، نیکی کنید.سوره عنکبوت ؛آیه ۸:و ما به انسان سفارش کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند.اسراء؛ آیه ۲۴:و همیشه پر و بال تواضع و تکریم را با کمال مهربانی نزدشان بگستران و بگو:پروردگارا، چنانکه پدر و مادر، مرا از کودکی (به مهربانی) بپروردند تو در حق آنها رحمت و مهربانی فرما.سوره انعام؛ آیه ۱۵۱:چیزی را با او شریک نکنید و به پدر و مادر نیکی کنید.با توجه به آیات قرآن فرزند چگونه باید با پدر خود رفتار کند؟در آیاتی از سوره یوسف بیان شده است:حضرت یوسف (ع) با آن که وزارت بزرگ‌ترین دولت عصر خویش در مصر باستان را به عهده داشت از پدر و مادر روستایی و بیابانگرد خویش در مصر به خوبی استقبال کرد و تمام ادب و نزاکت را در حق ایشان به جا آورد. (یوسف آیه ۹۹ و ۱۰۰)آیه ۶۳ و ۶۸ سوره یوسف و نیز ۸ سوره عنکبوت و ۱۴ و ۱۵ سوره لقمان بیان می‌کند که گوش سپاری و اطاعت از فرمان‌ها و خواسته‌های پدر از وظایف دیگر فرزندان است.اطاعات از پدر در غیاب او
اطاعت از پدر حتی در مواردی که پدر حضور ندارد و ناظر رفتار‌ها و کردار‌های ایشان نیست باید ادامه یابد چنان که فرزندان یعقوب (ع) در مسافرت به حکم و فرمان آن حضرت از دروازه‌های مختلف وارد شدند تا مورد چشم زخم اهل مصر قرار نگیرند.در آیات ۱۰۱ و ۱۰۲ سوره صافات آمده است حضرت اسماعیل (ع) برای اجرای فرمان خدا تن به مرگ سپرد تا رضایت و خشنودی پدر را به دست آورد.تنها زمانیکه فرزند میتواند از پدر و مادرش اطاعت نکندآیات ۴۶ و ۴۸ سوره مریم عدم جواز اطاعت از پدر را محدود به کفرخواهی وی بیان می‌کند یعنی تنها در صورت کفرخواهی است که فرزند میتواند با پدر مخالفت کند.خداوند در آیه ۸ سوره عنکبوت توضیح می‌دهد در صورت مخالفت فرمان پدر و مادر با فرمان‌های خداوند فرزند میتواند با آنها مخالفت کند و لازم نیست تا از کفر و شرک و خواسته‌های مخالف با فرمان‌های الهی اطاعت کند.آیات ۴۲ و ۴۵ سوره احقاف بیان می‌دارد در صورت شرک ورزی پدر و مادر، بر فرزندان است حقوق ایشان را مراعات و با ادب و ملاطفت با ایشان برخورد کنند و در گفتگو‌ها بر ایشان تندی نورزند و ایشان را سرزنش و اهانت نکنند.
در سوره لقمان می‌فرماید: «و هرگاه آن دو، تلاش کنند که تو چیزی را همتای من قرار دهی، که از آن آگاهی نداری (بلکه می‌دانی باطل است)، از ایشان اطاعت مکن، ولی با آن دو در دنیا به طرز شایسته‌ای رفتار کن»
احترام به پدر و مادر در کلام حضرت علی علیه السلام
امام علی علیه السلام در کلمات قصار ۳۹۱ می‌فرماید: پس حق پدر بر فرزند آنست که پدر را در هر چیز اطاعت و پیروی کند مگر در نافرمانی از خداوند سبحان «که در نافرمانی خدا طاعت پدر واجب نیست».آنچه در این کلام حکیمانه امام (علیه السلام) آمده در واقع اشاره به مهمترین حقوق پدران و مادران بر فرزندان است و در روایات اسلامی حقوق متعدد دیگری نیز برای آنها ذکر شده است ازجمله:
حقوق والدین بر فرزند بر طبق روایات
۱. هیچ گاه پدر را با نام خطاب نکند. بلکه بگوید «یا ابتاه؛ پدر جان»، زیرا خطاب بزرگ‌تر با اسم توسط کوچکتر، خلاف آداب است.۲. به هنگام راه رفتن از او جلوتر نرود.۳. به هنگام ورود در مجلس پیش از او ننشیند.۴. کاری نکند که مردم پدرش را دشنام دهند یا لعن کنند.این چهار موضوع در حدیثی از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در پاسخ سوالی درباره حق پدر بر فرزند ذکر شده است; (لاَ یسَمِیهِ بِاسمِهِ وَ لاَ یمشِی بَینَ یدَیهِ وَ لاَ یجلِسُ قَبلَهُ وَ لاَ یستَسِبُ لَهُ).آمده است.۵. هنگامی که پدر عصبانی می‌شود عکس العمل نشان ندهد و تواضع و خشوع کند. همان گونه که در حدیثی از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نقل شده است: حق پدر بر فرزند این است که وقتی پدر عصبانی است فرزند خشوع کند. ۶. تشکر کردن در هر حال و خیرخواه آنها بودن در آشکار و پنهان.
۷. توجه به این نکته که پدر (و مادر) اصل و ریشه انسان هستند؛ بنابراین هرگاه امتیازی در خود ببیند باید بداند اساس این نعمت از آن هاست پس خدا را شکرگزاری کند و شاید به همین دلیل خداوند شکرگزاری در برابر پدر و مادر را به دنبال شکرگزاری نعمت‌های خود ذکر کرده است.۸. احسان و نیکی به پدر و مادر. در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می‌خوانیم که بعضی از یاران آن حضرت درباره تفسیر آیه شریفه (وَبِالوالِدَینِ إِحسانا) سوال کردند که مراد از احسان چیست؟ امام (علیه السلام) فرمود: برخورد خود را با آنها نیکو کن و اگر چیزی نیاز داشتند پیش از آن که از تو بخواهند برای آنها فراهم کن تا ناچار نشوند از تو درخواست کنند هر چند خودشان هم بتوانند مشکل خویش را حل کنند».۹. اگر آنها بدهکاری دارند و در حیات خود نتوانستند دین خویش را ادا کنند فرزند دین آنها را ادا کند و برای گناهان آنها استغفار کند همان گونه که در حدیثی از امام باقر (علیه السلام) می‌خوانیم: گاه فرزند در حیات پدر و مادر عاق آنهاست و نیکی در حق آنها نکرده، اما بعد از وفات آنها بدهی آنها را ادا می‌کند و برای آنها استغفار می‌کند. خدا او را جزو نیکوکاران (نه عاق) محسوب می‌دارد».۱۰. نگاه محبت آمیز به والدین. پیامبر فرمود نگاه با محبّت و دوستانه به پدر و مادر، عبادت است.
۱۱. یکی دیگر از حقوق مهم پدران و مادران بر فرزندان این است که به هنگام ضعف و پیری و ناتوانی که نیاز شدید به کمک و حمایت دارند آنها را فراموش نکنند و مشکلات آنها را تا آن جا که در توان دارند حل کنند به عکس آنچه در دنیای امروز دیده می‌شود که به محض این که پدر و مادر پیر و ناتوان شدند فرزندان از آنان فاصله می‌گیرند و حداکثر کاری که درباره آنها می‌کنند این است که آنها را به خانه‌های سالمندان می‌سپارند و گاه حتی از این کار نیز خودداری می‌کنند.
در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می‌خوانیم که یکی از یارانش خدمت آن حضرت رسید و عرض کرد: پدرم بسیار پیر و ناتوان شده به گونه‌ای که برای قضای حاجت باید او را بر دوش بگیریم. امام (علیه السلام) فرمود: اگر توانستی این کار را برای او انجام دهی انجام ده حتی لقمه غذا را با دست خود به دهان او بگذار که این کار سپری است برای تو در فردای قیامت (در برابر آتش دوزخ)».وظیفه فرزند پس از فوت والدین
فرزند حتی پس از آنکه پدر و مادرش از دنیا می‌روند، همچنان وظیفه‌ای اخلاقی دارد. او باید برای آنان نماز بگزارد و از خداوند برایشان درخواست رحمت و مغفرت کند. از امام باقر (علیه‌السّلام) روایت شده است:هر آینه کسی که نسبت به پدر و مادر خود نیکوکار بوده، پس از مرگ آنها دین آنان را ادا نمی‌کند و برای آنان استغفار نمی‌کند، پس خداوند او را در شمار آزاردهندگان قرار می‌دهد؛ و بسا که کسی آزاردهنده پدر و مادرش بوده و در حیاتشان به آنان نیکی نمی‌کرده است، ولی پس از مرگ آنها دین آنها را ادا کرده و برایشان استغفار کرده است، پس خداوند او را در شمار نیکی‌کنندگان به والدین قرار می‌دهد.»از این روایت فهمیده می‌شود که اولاً: وظیفه سپاسگزاری از پدر و مادر با مرگ آنها خاتمه نمی‌یابد و دیگر اینکه خداوند راه را برای جبران کوتاهی‌های فرزند خطاکار باز گذاشته است.اثر احترام به والدین
غفران الهی: خداوند در سوره اسراء بعد از آنکه دستور می‌دهد که نسبت به پدر و مادر نیکی و احترام و خضوع داشته باشید بعد از آن می‌فرماید: «ربکم اعلم بما فی نفوسکم ان تکونوا صالحین فانه کان للاوابین غفورا؛ خدا به آنچه در دل‌های شما است از خود شما آگاه‌تر است اگر همانا در دل اندیشه صلاح دارید خدا هرکه را با نیت پاک به درگاه او تضرع و توبه کند البته خواهد بخشید.»قال رسول الله صلی اللَّه علیه و آله: و خشم خداوند در خشم آنهاست.۲- پاداش و ثواباکرام به والدین با اینکه وظیفه شرعی است، از پاداش الهی بی بهره نمی‌باشد.قال رسول الله صلی اللَّه علیه و آله: هیچ کسی نیست که نگاه رحمت آمیز به والدین خود کند، مگر اینکه خداوند به اندازه هر نگاه، حج قبول شده‌ای در نامه اعمال او می‌نویسد.اصحاب عرض کردند: هر چند در روز صدبار نگاه کند؟حضرت فرمود: هر چند در هر روز صد بار نگاه کند؛ و نیز آن حضرت فرموده است: نگریستن به سه چیز عبادت محسوب می‌شود و آن سه عبارتند از: صورت پدر و مادر، قرآن و دریا.۳- کفاره گناهانیکی از اثرات نیکی به پدر و مادر، آمرزش گناهان و آسان بودن حساب قیامت است. نیکی به پدر و مادر و صله ارحام، حساب قیامت را سبک می‌گرداند.۴- تقابلکسی که به پدر و مادر خود نیکی کند، فرزندان نیز در آینده به آنان نیکی خواهند کرد و کسی که عاق والدین شود، فرزندان خودش نیز به وی بی احترامی خواهند نمود.قال رسول الله صلی اللَّه علیه و آله: به پدر و مادر خود نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند؛ و حضرت امیر علیه السلام نیز فرموده است:کسی که به پدر و مادرش نیکی کند، فرزندانش به وی نیکی می‌کنند.۵- افزایش روزی و عمررعایت احترام والدین، علاوه بر پاداش‌های معنوی، نعمت‌های دنیوی، چون افزایش روزی و نیز طولانی شدن عمر، را در پی دارد. کسی که طولانی شدن عمر و وسعت رزق، خوشحالش می‌کند، به پدر و مادر و نیز به ارحامش صله کند.قال رسول الله صلی اللَّه علیه و آله کسی که می‌خواهد نسبت به سایر افراد، طولانی‌ترین عمر را داشته باشد به پدر و مادر نیکی و به ارحام صله و به همسایگان احترام کند.
اثر بی حرمتی به پدر و مادر در دنیا و آخرت
۱- مطرود پیامبر صلی الله علیه و آلهپیامبر خاتم صلی الله علیه و آله گروههائی راموردلعن قرار داد؛ تااینکه فرمود:خدا لعنت کند کسانی را که والدین خود رادرمعرض لعن و نفرین قرار می‌دهند، مردی از آن جناب پرسید: یارسول الله! آیا کسی یافت می‌شود که پدر و مادر خود را لعنت کند؟! پیامبر پاسخ داد بلی، این‌ها کسانی هستند که پدر و مادر دیگران را لعنت می‌کنند و آنان نیز متقابلا والدین آنهارا لعن می‌کنند.۲- دور شدن از عدالتشخصی از امام جعفر صادق علیه السلام سئوال کرد: پیش نمازی است که تمام شرائط امامت را داراست، جز اینکه با پدر و مادرش رفتاری تند دارد، وبا سخنان درشت آنان را می‌رنجاند؛ آیا به این پیش نماز اقتداء بکنم یا نه؟ پیشوای ششم علیه السلام فرمود: «تا زمانی که او با پدر و مادرش رفتاری ناشایست دارد و والدین خود را ناراحت می‌کند، در پشت سر او نماز نخوان.»۳- محرومیت از الطاف خداوندیامام صادق علیه السلام فرمود: هنگامی که یعقوب برای ملاقات فرزندش یوسف علیه السلام، وارد مصر شد، یوسف به استقبال پدر بزرگوارش آمد.یعقوب علیه السلام با دیدن یوسف فوراً از اسب پیاده شد، ولی جناب یوسف به خاطر رعایت مقام سلطنت ظاهری، برای احترام پدر از مرکب پیاده نشد، و همان طوری که سوار اسب بود، دست بر گردن پدر در آورد. حضرت یوسف علیه السلام هنوز از خوش آمد گویی با یعقوب علیه السلام فارغ نشده بود که جبرئیل نازل شده و به یوسف فرمود: دست خود را باز کن.یوسف کف دست خود را گشود، نور روشنی از دستش به سوی آسمان بالا رفت. یوسف علیه السلام پرسید: این چه نوری بود که از کف دست من خارج شد؟! جبرئیل فرمود:نور نبوّت از صلب تو بیرون رفت و دیگر پیامبری از نسل تو به وجود نخواهد آمد. به سبب آن که کمال احترام را در مورد پدر پیرت رعایت نکردی، پس کسی از فرزندانت پیامبر نخواهد شد.الا‌ای یوسف مصری که کردت سلطنت مغرورپدر را باز پرس آخر، کجا شد مهر فرزندی۴- گرفتاری در دنیادر بنی اسرائیل عابدی بود که او را جریح می‌گفتند که پیوسته در صومعه خود عبادت می‌کرد. روزی در حالی که مشغول عبادت بود، مادرش به نزد او آمد و او را صدا زد وی جواب نگفت. مادرش رفته و دوباره آمد و او را صدا زد، باز هم وی به عبادت مستحبی مشغول بود و توجهی به مادر نکرد.مادرش بار سوم که آمد و با بی توجهی پسرِ عابدش مواجه گشت، قلبش شکست و با حالتی مضطرب رو به آسمان کرده و عرضه داشت: «ای خدای بنی اسرائیل! او را یاری نکن!» روز بعد زن بدکاری که درد زایمان گرفته بود در کنار صومعه جریح عابد وضع حمل و ادعا کرد این فرزند متعلق به جریح عابد است. فوراًاین شایعه در میان بنی اسرائیل پخش شد و همه ناراحت شده و زبان به اعتراض گشودند: «آن کسی که مردم را از زنا و اعمال ناشایست منع می‌کرد، خود مرتکب این اعمال می‌شود.» پادشاه دستور داد که این عابد را به اتهام زنا به دار آویزند. هنگامی که وی را برای دار آویختن آوردند، مادرش خبر دار شده وبا داد وناله واستغاثه به میان جمعیت آمده وفریاد «وای فرزندم» سر داد. جریح گفت:ای مادر! آرام باش که این گرفتاری من دراثر نفرین تو پیش آمده است.آنگاه مهلت خواست تا حقیقت را روشن کند. او بعد از جلب رضایت مادر، از خداوند متعال خواست که آن نوزاد رابه سخن آورد و او به اذن خداوند متعال پدرش را- که یک شبان بود معرفی کرد و عابد از اتهام تبرئه شد. بعد از این ماجرا جریح سوگند یاد کرد که دیگر به مادرش بی احترامی ننموده و لحظه‌ای از او جدا نشود.در ادامه روایت آمده است: اگر جریح به احکام دین آگاه بود می‌دانست که اجابت و توجه به مادرش از نماز مستحبی افضل است.۵- فقر و ذلتامام هادی علیه السلام فرمود: نافرمانی و آزار پدر و مادر موجب فقر و ناداری و ذلّت و خواری می‌شود.۶- خشم الهیپیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: مجازات سه گروه گنه کار در این دنیا قبل از جزای جهان آخرت خواهد بود.۱- نافرمانی به والدین ۲- ستم بر مردم ۳- بدی در مقابل احسان۷- کوتاه شدن عمریکی دیگر از عواقب شوم ناسپاسی در حق والدین کوتاهی عمر انسان است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: برای خداوند متعال دو فرشته می‌باشد که با هم مناجات و راز و نیاز می‌کنند. ذکر اولی همواره این است که: خداوندا! فرزندان صالح و وظیفه شناس را به عصمت و پاکی خودت از تمام خطرات مصون دار. دومی نیز پیوسته با خداوند چنین راز و نیاز می‌کند: پروردگارا! فرزندان ناسپاس و عاق والدین را با خشم و غضب خودت هلاک و نابود ساز
بیشتر بخوانید:فرزندانتان را برای آینده تربیت کنید+فیلم۸- محرومیت از حقوق اجتماعیدر مورد کسانی که به والدین خود اهانت می‌کنند، دستورات باز دارنده‌ای آمده است؛ که از جمله آنها محرومیت از حقوق اجتماعی است. در حالی که در مورد سلام گفتن به دیگران سفارش‌های مکرری از حضرات معصومین علیهم السلام به ما رسیده، امّا با این حال پیشوای ششم می‌فرماید: به چند گروه سلام ندهید: ۱- کافران ۲- شراب خواران ۳- قماربازان ۴- اهل ساز و آواز و رقص و موسیقی ۵- کسانی که به مادرانشان دشنام می‌دهند ۶- شاعران و گویندگان بد دهن و هرزه
سخنان حجت الاسلام قمی درباره احترام به پدر و مادر
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
منابع: ویکی فقه شیعه، نم نمک، راسخون
