بخشش مال یا همان انفاق برای برخی سخت است، ولی اگر بدانند این بخشش مالشان را بیشتر می‌کند احتمالا خوشحال هم می‌شوند.
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،انفاق به معنی بخشش مال به فقیران برای رضای خدا است.
قرآن کریم می فرماید : «و در راه خدا، انفاق کنید و (با ترک انفاق) خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید و نیکی کنید که خداوند، نیکوکاران را دوست می دارد».
انفاق بر طرف کننده فاصله طبقاتی
این آیه بیانگر این حقیقت اجتماعی است که انفاق به طور کلی سبب نجات جامعه ها از مفاسد کشنده است؛ زیرا هر گاه مسئله انفاق به فراموشی سپرده و ثروت‌ها در دست گروهی معدود جمع شود و در برابر آنها اکثریتی محروم و بینوا وجود داشته باشد، هرگز آن جامعه به سعادت واقعی نخواهد رسید .
انفاق
امیرمؤمنان علی(ع) فرموده:« اموال خویش را با دادن زکات حفظ کنید».
امام علی فرمود: آیا چیزی هست که تو مالک آن باشی؟ اگر گمان می کنی آنچه داری، تو مالک واقعی‌اش هستی، اشتباه بزرگی کرده‌ای، و اگر می‌دانی آنچه داری، مالک واقعی آن نیستی، چرا از آن نمی‌بخشی؟ و حق خدا و مردم را نمی پردازی تا از وبال و گرفتاری آن روزی که مال و فرزندان به حال کسی نفعی ندارند ـ و جز برای کسی که با قلب سلیم به پیشگاه خدا رفته ـ در امان باشی؟
از این رو، انفاق و بخشش و بالاتر از آن ایثار، به زیر بناهای محکمی نیازمند هستند. مادام که این پایه ها استوار نباشند، انفاق شکل نخواهد گرفت و رشد نخواهد کرد. بنابراین درمورد انفاق باید از ارزش، انگیزه، اندازه، شکل و روش، مصرف ها، مانع‌ها، وسعت و گستردگی آن گفتگو و بحث شود.
ارزش انفاق
ارزش هر چیز، وابسته به سودها و نتیجه‌هایی است که به دنبال می‌آورد. انفاقی که با سازندگی و همبستگی و یگانگی همراه باشد، انفاق ارزشمندی است و اگر، فقط صرف پر کردن شکم‌ها شود و یا نمایش دارائی‌ها باشد، نه تنها ارزشی ندارد، که ضد ارزش است.
ارزش انفاق بر اساس هدف‌ها و دیدهایی است که انفاق کننده به آن رسیده و با آن کار می‌کند. کسی که با انفاقش، بدن‌ها و مغزها و دل‌ها و روحیه‌ها را سرشار و بارور می‌کند و روشنفکری‌ها، روشندلی‌‌ها، سازندگی‌ها، همبستگی‌ها و یگانگی‌ها را به ارمغان می‌آورد، با دیگران برابر نیست. «آیا آنها که می‌دانند با آنها که نمی‌دانند، برابرند؟»
ارزش انفاق در قرآن
ارزش و اهمیت انفاق به اندازه‌ای است که در قرآن مجید ، در بیش از هشتاد آیه بدان پرداخته شده است . قرآن وقتی سیمای پرهیزکاران را بیان می‌کند، یکی از اوصاف نیک آنان را انفاق کردن ذکر کرده است:”و هر چیزی را که در راه او انفاق کنید، عوض آن را می‌دهد و او بهترین روزی دهندگان است.”
انفاق غنیمت است
پرهیزکاران، انفاق کردن را کم شدن مال نمی‌دانند ، بلکه غنیمت می‌شمارند، ولی کسانی که از معارف قرآن بهره‌ای ندارند و از سویی به دنیا علاقه‌مند هستند، انفاق کردن را غرامت می‌دانند.
انفاق کننده در سایه خداوند
درباره اینکه انفاق سبب آمرزش می‌شود، در روایتی آمده است: «هفت کس هستند که خداوند آنها را در سایه لطف خود قرار می‌دهد، در روزی که سایه‌ای جز سایه او نیست: پیشوای دادگر، و جوانی که در بندگی پروردگار پرورش می‌یابد، و کسی که قلب او با سجده پیوسته است، و کسانی که یکدیگر را برای خدا دوست دارند و با محبت گردهم آیند و متفرق شوند، و کسی که زن زیبای صاحب مقامی او را به گناه دعوت کند و او بگوید من از خدا می‌ترسم، و کسی که انفاق نهانی می‌کند به طوری که دست راست او از انفاقی که دست چپ او کرده، آگاه نمی شود، و کسی که در تنهایی به یاد خدا می‌افتد و قطره اشکی از گوشه های چشم او سرازیر می‌شود»
پاداش انفاق
خداوند در قرآن در رابطه با پاداش «انفاق» می فرماید: «کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى کنند، همانند بذرى هستند که هفت خوشه برویاند، که در هر خوشه یکصد دانه باشد؛ و خداوند آن را براى هر کس بخواهد دو یا چند برابر مى کند». آری انفاق از منظر قرآن آن قدر مهم است که حدّاقل تا هفتصد برابر رشد مى کند، و اگر اخلاص انفاق کننده بیشتر، و اولویت هایى که انتخاب مى کند نیازمندتر باشند، ممکن است تا ۱۴۰۰ برابر و یا حتّى بیشتر رشد کند.
فضیلت انفاق تاثیر آن در دنیا و آخرت
آنچه از فضایل انفاق در قرآن آمده اختصاص به دنیا یا آخرت ندارد، بنابراین انفاق باعث خیر و برکت در دنیا، و اجر و ثواب و نجات در جهان آخرت مى شود.
در روایتى از حضرت على(علیه السلام) آمده است که وقتى زندگى ات پیچیده شد و مشکلات مالى پیدا کردى، با صدقه گره زندگیت را باز کن
معناى این حدیث آن است که صدقه در دنیا مشکل گشاست، و حتّى در زمان فقر و تنگدستى مى توان به مقدار توان و امکانات موجود انفاق کرد تا خداوند متعال به لطف و کرمش گره کار را بگشاید.
انفاق از مال حرام
امام صادق(ع) به مردی که از راه دزدی انفاق می کرد، فرمودند: «مادرت به عزایت بنشیند! تو جاهل به کتاب خدایى! نشنیده اى که قرآن مى فرماید: خدا، تنها از پرهیزکاران مى پذیرد! سپس افزودند: دو نان و دو انار دزدیدى، چهار گناه کردى، چون بدون اجازه صاحبش به دیگرى دادى، چهار گناه دیگر نیز به آن اضافه شد». او جوابى نداشت، ناچار سکوت کرد.
بهترین نوع انفاق
بهترین زمانی که انسان می تواند انفاق کند در مورد افراد نیازمندی است که موانعی برای اشتغال و تجارت آن ها به وجود آورده است. آن ها افراد آبرومندی هستند و از کسی گدایی نمی کنند و حتی به گونه ای زندگی می کنند که به نظر می رسد افراد بی نیازی باشند. به قول معروف با سیلی صورت شان را سرخ نگه می دارند.
آیه ۲۷۳ سوره بقره به همین نکته اشاره دارد:
«(صدقات) از آن فقیرانی است که در راه خدا (مانند جهاد یا غارت رفتن اموال یا بیماری مزمن یا تحصیل علم) گرفتار آمده اند، نمی توانند (برای تحصیل معاش خود) هیچ گونه در روی زمین سفر کنند، فرد ناآگاه آنها را از شدت محافظتی که دارند توانگر می پندارد آنها را از سیمایشان می شناسی از مردم به اصرار چیزی نمی خواهند. و هر چه از مال انفاق کنید مسلّما خداوند به آن داناست.»
بهترین مصارفی که در آیات و روایات برای انفاق مالی بیان شده عبارتند از:
۱- خویشاوندان: از مهمترین موارد مصرف انفاقات مالی، خویشاوندان است. هر چه شخص به انسان نزدیک‌تر باشد وظیفه و تکلیف، شدیدتر و سخت‌تر خواهد بود. انسان باید اول به حکم وظیفه انفاقات مالی واجب را درباره خویشان واجب النفقه انجام دهد و سپس خویشان نیازمند. در آیات قرآن بر این مورد مصرف بسیار تاکید شده است. (بقره، آیه ۱۷۷؛ نساء، آیه ۸؛ اسراء، آیات ۲۶ و ۲۸)
۲- فقیر و مسکین: فقیر کسی است که قدرت حرکت دارد ولی توان ایستادن روی پای خود را ندارد؛ زیرا همانند درخت تاک است که نیازمند پایه‌ای است تا بدان تکیه کند و داربستی می‌خواهد که بر آن بیاویزد تا راست بماند. در حقیقت ستون فقراتی ندارد تا بر آن استوار شود. فقیر از نظر اقتصادی درآمدی دارد ولی این درآمد نمی‌تواند او را سرپا نگه دارد؛ در حقیقت اقتصاد که قوام فرد و جامعه و ستون خیمه خانواده و جامعه است (نساء، آیه ۵)، در شخص فقیر ضعیف و سست است و درآمد، کفاف خرج و هزینه‌‌هایش را نمی‌دهد و لذا نیازمند کمک و انفاقات مالی دیگران است تا سرپا بماند. اما مسکین کسی است که نشسته و توان حرکتی ندارد چه رسد که سرپا بماند. وضعیت او بدتر از فقیران است. بنابراین، اگر وضعیت فقیر همانند وضعیت کسی است که نیازمند نصرت است، وضعیت مسکین همانند وضعیت کسی است که نیازمند ولایت و سرپرستی است؛ یعنی او همانند کودک شیرخوار است که باید غذا را در دهانش گذاشت.
پس مسکین، نیازمند سرپرستی دیگران است تا از عهده مخارج خود برآید؛ چرا که هیچ درآمدی ندارد و یا توان آن را ندارد تا در پی کسب و کاری برود و درآمدی داشته باشد. براین اساس باید گفت نخستین و برترین مورد انفاق آن است که انسان به چنین شخصی کمک کند و او را تحت ولایت انفاقی خود بگیرد. (بقره، آیات ۲۱۵ و ۱۷۷؛ نور، آیه ۲۲؛ نساء، آیه ۸؛ روم، آیه ۳۸)
۳- جهاد در راه خدا: حفظ امنیت جامعه، از امنیت فردی مهمتر و بنیادی‌تر است. از این رو، انفاق مالی برای تجهیز نفرات و ادوات بسیار مهم و اساسی است. خداوند در آیات قرآن، یکی از مصارف انفاقات مالی را جهاد دانسته و از آن به جهاد مال تعبیر کرده است. (انفاق، آیه۶۰؛ بقره؛ آیات ۲۴۴ و ۲۴۵ و ۱۹۳ و ۱۹۵).
۴- درخواست‌کنندگان و سائلان: لزوم صرف مال، در راه رفع نیازمندی سائلان در آیه ۱۷۷ سوره بقره مورد تاکید قرار گرفته است. براساس همین آیه انفاق مال به درخواست‌کنندگان از نشانه‌های صداقت انسان است و خداوند در آیات ۱۵ تا ۱۹ سوره ذاریات آن را به عنوان حق برعهده افراد دارا دانسته است؛ به این معنا که سائلان در مال انسان شریک به شراکت مشاع هستند و باید این حق پرداخت شود.
۵- در راه‌ماندگان و ابن‌سبیل: از دیگر موارد مصرف انفاقات مالی است. خداوند انفاق مال را به در راه ماندگان از نشانه‌های تقوا و موجب رسیدن به مقام «برّ» دانسته است. (بقره، آیات ۲۱۵ و ۱۷۷؛ اسراء، آیات ۲۶ و ۲۸)
۶- فقیران عفیف: فقیران خویشتن‌دار و ناتوان از کسب، از مصارف انفاق است. (بقره، آیه ۲۷۳).
۷- والدین: از نظر قرآن انفاق مالی نسبت به والدین فقیر، جزو واجبات است؛ یعنی در حکم واجب النفقه خواهند بود. از این رو، هم آنان در اولویت هستند و هم ضروری است که به آنان کمک شود. (بقره، آیه ۲۱۵)
۸- یتیمان: از دیگر موارد مصرف انفاقات مالی، یتیمان ناتوان است. (بقره، آیات ۲۱۵ و ۱۷۷؛ نساء، آیه ۸)
۹- مهاجران فقیر: لزوم توجه توانگران به مهاجران نیازمند و انفاق به آنها در آیات قرآنی به عنوان یکی از موارد مصرف انفاقات مالی مطرح شده است. (بقره، آیه ۲۷۳؛ نور، آیه ۲۲).
البته موارد دیگری نیز بیان شده است، ولی مهمترین و ضروری‌ترین آنها، همین موارد پیش گفته است.
درباره انفاق به کدام گدا
حدیث درباره گدایی کردن و انفاق
در روایتی داریم که امام صادق (علیه السلام) از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل فرمود که: «خداوند تبارک و تعالى، صفت گدائى از دیگران را دشمن می دارد و دوست دارد که از خودش درخواست شود و هیچ عبادتى به درگاه خداوند (عزّوجلّ) دوست داشتنی تر از این نیست که دست طلب بردارند و با دعا و نیایش، حاجات خود را از او بخواهند، مبادا کسى از گدائى درگاه خدا شرم کند، گر چه به خاطر یک بند کفش باشد.
از طرفی نیز در آیات قرآن کریم به ما سفارش شده که نیازمند را رد نکنیم؛ «وَ فی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُوم» (۱۹/ ذاریات) و آنها را از راندن با خشنونت او برحذر می دارد «وَ أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ» (۱۰/ضحی).
سفارش اهل بیت (علیهم السلام) نیز درخصوص برخورد با نیازمند همین بوده و سفارش شده نیازمند را از خود مأیوس نکنیم.
امام صادق (علیه السلام) در بیانی دیگر فرمود: «اگر گدا می دانست با گدایی، چه گناه بزرگی را به دوش می کشد، هیچ کس از دیگری، گدایی نمی کرد و اگر درخواست شونده بداند که ممانعت، هم چه بار عظیمى دارد، کسى را ردّ نخواهد کرد.»
بیشتر بخوانید:نگران رزق و روزی نباشید گرفتار می شوید + فیلم
نکته ی قابل توجه
ما با توجه به اینکه به درستی یا نادرستی حرف گدا اطمینان نداریم، باید برای رضای خدا انفاق کنیم و در رابطه با صحت یا عدم صحت حرف درخواست کننده تحقیق و تفحّص لازم نیست:
چنانچه در این باب از امام باقر (علیه السلام) نقل شده که فرمودند: به گدا چیزی بدهید حتی اگر بر اسب سوار بود.
سوار بر اسب بودن در این روایت کنایه از عدم فقر ظاهری اوست به طوری که توانایی خرید اسب که وسیله نسبتاً مناسب آن زمان بوده را داشته است.
منابع: انسانی، مکارم، بیتوته،مشرق
سخنان حجت الاسلام نظافت درباره انفاق
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
