آرتروز عارضه‌ای است که بسیاری از سالمندان دچار آن می‌شوند، اما اگر سبک زندگی تان را تغییر دهید دچار آن نمی‌شوید.
به گزارش سرویس وبگردی پاتوق من، آرتروز زانو به دلیل از بین رفتن غضروف میان بخش زانو ایجاد می شود و با تقویت زانو، کم کردن وزن و تغذیه می توان از ابتلا به آرتروز پیشگیری کرد.
بیماری آرتروز
آرتروز بیماری است که طی آن بافت غضروفی بین مفاصل فرسایش می‌یابد. با فرسایش و تحلیل رفتن بافت غضروفی، استخوان‌ها به یکدیگر نزدیک شده و سایش پیدا می‌کنند، علاوه بر این مفصل خاصیت جذب فشار را نیز تا حدود زیادی از دست می‌دهد. ساییدگی استخوان‌ها به زانودرد، ورم مفصل، خشکی و بی حرکتی و کاهش توانایی حرکتی مفصل و گاهی تشکیل زائده‌های استخوانی و تغییر شکل مفصل منجر می‌شود. اکثر موارد زانو به شکل پرانتزی در می‌آید.علت آرتروز زانوبالا رفتن سن عامل مهم موثر در ابتلا به بیماری آرتروز زانو است. با این حال بسیاری از افراد جوان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. در برخی افراد ابتلا به آرتروز مفاصل ارثی است و در برخی دیگر عامل ابتلا به آرتروز زانو، آسیب‌های زانو، عفونت و حتی اضافه وزن می‌تواند باشد.
در این مقاله سعی شده به سوالات شما در مورد آرتروز زانو پاسخ داده شود، این که آرتروز و ساییدگی زانو چیست؟ چه علائمی دارد؟ و برای درمان ساییدگی زانو چه می‌توان کرد؟
آرتروز زانو یک بیماری جدی است که به درد، خشکی و بی حرکتی و تغییر شکل مفصل زانو منجر می‌شود و می‌تواند توانایی فرد در راه رفتن و زندگی روزمره او را تحت تاثیر بگذارد. مبتلایان به آرتروز زانو معمولا تصور می‌کنند که کار زیادی برای درمان بیماری نمیتوان انجام داد.
در حالی که آرتروز زانو به صورت قطعی قابل درمان نیست، اما می‌توان با روش‌هایی مانند مصرف دارو و تزریق به مفصل آن را کاملا کنترل کرد. همچنین انجام تمرینات ویژه‌ای برای زانو می‌تواند درد و خشکی مقصل را درمان کند. در برخی موارد نیز استفاده از بریس‌های مخصوص زانو بسیار موثر هستند و در صورتی که این روش‌ها برای بیمار کارآمد نبودند، روش‌های پیشرفته بسیاری مانند تزریق اوزون و تزریق ژل به زانو به کار گرفته می‌شوند که نتایج چشم گیری دارند.علائم و نشانه‌هاشایع‌ترین و اصلی‌ترین نشانه‌ها و علایم آرتروز زانو به قرار زیر هستند:درد (خصوصا در هنگام حرکت دادن زانو، زانو درد در پایان روز بدتر است و با استراحت کردن بهتر می‌شود)خشکی و بی حرکتی زانو (خصوصا بعد از استراحت دادن زانو، خشکی زانو پس از استراحت زانو، بعد از دقایقی با حرکت دادن زانو بهتر می‌شود)صدا دادن زانو (احساس شنیدن صدای تق تق یا صدای قیژ قیژ از درون زانو)بزرگ شدن مفصل زانو بر اثر زائده‌های استخوانی ایجاد شده استورم زانو (که بر اثر تجمع مایع مفصلی اضافی ایجاد می‌شود)سایر علائم آرتروز زانو که کمتر شایع هستند عبارتند از:خالی کردن زانو که به علت ضعف ساق پا عضلانی و عدم ثبات مفصل زانو می‌تواند باشد.محدودیت حرکتی زانو: شخص به خوبی نمیتواند آزادانه زانوی خود را حرکت دهدزانو در اکثر مواقع حالت خم شده به خود می‌گیردعضلات اطراف زانو ضعیف شده و تحلیل می‌روند.در موارد شدید آرتروز زانو بیمار حتی ممکن است بیمار از شدت درد، نیمه شب از خواب بیدار شود. درد زانو ممکن است دوره‌ای باشد، یعنی برای مدتی علائم ارتروز زانو کم باشد و مدتی نیز درد داشته باشد. این حالت گاهی ممکن است به خاطر سطح فعالیت بدنی شما باشد و گاهی نیز بی هیچ علتی رخ می‌دهد.برخی افراد بیان می‌کنند که تغییر آب و هوا (خصوصا هوای مرطوب و نواحی کم فشار) درد زانوی آن‌ها را بدتر می‌کند. این حالت ممکن است به این دلیل باشد که ریشه‌های عصبی در کپسول مفصلی به تغییر فشار جوی حساس هستند.علت‌ها و دلایل
آرتروزمفصل زانو ممکن است بر اثر آسیبی که شخص مدت‌ها پیش دیده است به وجود آید. همچنین ممکن است بر اثر کشیدگی عضلات یا فشار آوردن بیش از حد به زانو به دفعات زیاد در طول سال‌ها به وجود آید.
آسیب‌هایی مانند شکستگی زانو و کشیدگی و پارگی لیگامنت‌ها می‌تواند منجر به تحلیل رفتن بافت غضروفی درون زانو شود. البته تمامی موارد ابتلا به آرتروز زانو به اسیب‌هایی که شخص در گذشته دیده است مربوط نمی‌شود.
عوامل ژنتیکی
دانشمندان معتقدند بر اثر عوامل ژنتیکی برخی از افراد بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به آرتروز زانو هستند. اضافه وزن نیز ارتباط نزدیکی با آرتروز زانو دارد. کم کردن تنها پنج کیلو از وزن می‌تواند تا ۵۰ درصد احتمال ابتلا به آرتروز زانو را کاهش دهد.نقرس اختلالی است که باعث درد شدید ناگهانی، تورم و قرمزی مفاصل و بافت نرم می‌شود. این عارضه اغلب در انگشت شست پا اتفاق می‌افتد لیکن سایر مفاصل بدن مانند پاها، زانوها، مچ پا و ستون فقرات نیز به کرات می‌توانند تحت تأثیر آن قرار گیرند.
هرچند تأثیر بیماری نقرس در ابتدا فقط یکی از مفاصل را درگیر می‌کند، لیکن با مزمن شدن بیماری ممکن است مفاصل دیگر بدن نیز به این عارضه دچار شوند. خوشبختانه حملات عارضه‌ی نقرس با استفاده از دارو درمانی و درمان‌های فیزیوتراپی قابل کنترل و معالجه خواهند بود.تشخیص
پزشک شما بعد از آگاهی از علائمی که دارید و معاینه فیزیکی شما می‌تواند ابتلا به آرتروز زانو را تشخیص دهد. مواردی که پزشک معمولا در معاینه چک می‌کند شامل موارد زیر می‌شود:قرمزی و حساسیت به لمسصدا دادن و تق تق زانو یا شنیدن صدای سایش زانوبزرگ شدن مفصل زانوورم و آب آوردن زانومحدودیت حرکتی زانوعدم ثبات مفصل زانوضعف عضلات
عکسبرداریدر صورت نیاز ممکن است پزشک انجام عکسبرداری را تجویز کند. عکسبرداری اشعه ایکس بهترین تست عکسبرداری برای تایید ابتلای شخص به آرتروز زانو است. نتایج عکسبراری می‌تواند تشکیل زائده‌های استخوانی و باریک شدن فضای مفصل (فضای بین استخوان‌ها) را نشان دهد. البته توسط تصاویر اشعه ایکس نمیتوان تعیین کرد که بیمار چه میزان از درد و بی حرکتی زانو را متحمل خواهد شد (برخی افراد با وجود آسیب‌های جزئی درد شدیدی دارند و برخی دیگر با وجود آسیب شدید، درد کمی دارند).
اسکن ام ار‌ایهرچند انجام اسکن ام ار‌ای به ندرت تجویز می‌شود، اما ممکن است به منظور مشاهده بافت‌های نرم زانو مانند تاندون‌ها، لیگامنت‌ها و مفاصل زانو، انجام این تست تجویز شود.راه‌ها و روش‌های درمانهمانطور که گفته شد آرتروز زانو درمان قطعی ندارد، اما با روش‌ها موثر بسیاری می‌توان کاملا آن را کنترل و علائم ناشی از آن را برطرف کرد:دارو درمانی وغضروف ساز‌هادارو‌های زیادی برای درمان ارتروز زانو وجود دارند، از آن جایی که افراد واکنش‌های متفاوتی به انواع دارو نشان می‌دهند، پزشک به طور مداوم با بیمار خود در تعامل خواهد بود تا بتواند نوع دارو و دوز ایمن و موثر را برای درمان آرتروز زانوی بیمار خود تشخیص دهد و تجویز کند.داروی مسکن غیر مخدر و دارو‌های ضد التهاب معمولا اولین دارو‌هایی هستند که در مراحل اولیه درمان آرتروز زانو تجویز می‌شوند. ساده‌ترین نوع این مسکن‌ها (که به صورت بدون نسخه نیز قابل تهیه است) استامینوفن می‌باشد.نوع دیگری از دارو‌ها که در تسکین درد آرتروز زانو موثرند دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی می‌باشند. نمونه‌های رایج این دارو‌ها که با نام NSAID شناخته می‌شوند، ایبوبروفن و ناپروکسن هستند.کورتیکواستروئید‌ها (کورتیزون): این دارو‌ها مواد ضدالتهاب بسیار قوی هستند که می‌توان هم به صورت خوراکی و هم تزریق مستقیم به مفصل آن را استفاده کرد. تزریق کورتیزون به مفصل موجب تسکین چشم گیر درد و التهاب می‌شود. البته به علت عوارض جانبی احتمالی که این دارو دارد، پزشک تعداد تزریقات این دارو در طی یکسال را برای بیمار محدود خواهد کرد.دارو‌های تقویت مفاصل مانند گلوکز آمین و کوندراتین، با استفاده از این دارو‌ها مواد حیاتی که به صورت طبیعی در غضروف زانو وجود دارد به بدن شخص رسانده می‌شود. ولی آیا غضروف ساز‌ها باعث افزایش ضخامت غضروف مفصل می‌شوند؟ کلیک کنیدفیزیوتراپیفیزیوتراپی نقش مهمی در درمان غیر جراحی ساییدگی زانو دارد. هدف اصلی فیزیوتراپی آموزش دادن به بیمار در نحوه کنترل کردن علائم و بالا بردن سلامت زانو هایش می‌باشد. بیمار درطی درمان‌های فیزیوتراپی می‌آموزد که با ورزش زانو درد چگونه درد زانوی خود را با تکنیک‌هایی مانند استراحت، گرما درمانی، حرکات اصلاحی و … تسکین دهد.فیزیوتراپیست به بیمار خود می‌آموزد که چگونه از مفصل زانوی خود مراقبت کند کار‌ها و فعالیت‌های روزانه خود را به نحوی تغییر دهد و اصلاح کند تا فشار کمتری به زانوی خود بیاورد.
برای افزایش دامنه حرکتی مفصل زانو درمان آرتروز زانو با ورزش، تمرینات و حرکات اصلاحی مخصوص انجام می‌شود. تمرینات ویژه‌ای برای زانو و لگن به بیمار آموزش داده می‌شود تا به ثبات زانو و تقویت عضلات برای جذب و کنترل ضربه و فشار‌های وارد شده به مفصل زانو کمک کند.
در میان افراد مبتلا به آرتروز زانو، کسانی که با ورزش برای آرتروز زانو عضلات قوی تری دارند، کمتر به علائم ناشی از آرتروز دچار می‌شوند.تزریق ژل به زانومایع مفصلی درون زانو دارای ماده‌ای به نام هیالورونیک اسید می‌باشد که باعث ایجاد چسبندگی و غلیظ شدن مایع مفصلی و بالا رفتن خاصیت ارتجاعی و جذب فشار در مفصل می‌شود. در افراد مبتلا به آرتروز زانو تولید ماده‌ی هیالورونیک اسید کاهش میابد و غلظت این ماده در مفصل زانو کمتر از میزان عادی است که باعث می‌شود مایع مفصلی کتر حالت ژله‌ای خود را داشته باشد و کمتر اصطکاک مفصل را کاهش داده و ضربه و فشار وارد شده به مفصل را کنترل کند.
تزریق ژلدر روش تزریق ژل به زانو در طی سه هفته، سه بار ماده‌ای حاوی اسید هیالورونیک به مفصل زانو تزریق می‌شود تا اصطکاک و سایش مفصلی را کاهش دهد و به خاصیت جذب شوک و ضربه در مفصل زانو کمک کند. تزریق ژل به زانو برای مدت حداقل شش تا نه ماه علائم ناشی از علت آرتروز زانو را از بین می‌برد. در صورتی که علائم دوباره عود کنند می‌توان تزریق را دوباره تکرار کرد. درصد موفقیت این درمان حتی در موارد بسیار شدید آرتروز زانو، بسیار بالا است.عمل جراحیدر صورتیکه هیچ کدام از روش‌های درمانی غیر جراحی کمکی به کاهش علائم ناشی از آرتروز زانو نکند انجام جراحی زانو تجویز می‌شود. بیمارانیکه تخریب کامل غضروف مفصلی دارند و یا انحراف زانو بصورت پرانتزی و یا ضربدری شدید پیدا می‌کننند جراحی تنها راه درمان خواهد بود.
بیشتر بخوانید:طرز صحیح نشستن و ایستادن
جراحی با روش‌های مختلف انجام می‌شود گاهی مفصل سالم است و فقط انحراف در زاویه مفصل دیده می‌شود که نوع جراحی این مشکل اصلاح انحراف زانو خواهد بود، ولی در موارد تخریب غضروف مفصلی جراحی تعویض مفصل توصیه می‌شود و در موارد بینابین که صدمه به غضروف خورده، ولی مفصل هنوز پایداری دارد از روش جراحی آرتروسکوپی می‌توان استفاده کرد.
توصیه های دکتر حسین حاجی تقی درباره آرتروز
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
منبع: دکتر فروغ
