سخاوت توصیه‌ای است که در دین اسلام بشدت به آن سفارش شده است و برای آن پاداش دنیوی و اخروی زیادی بیان شده است.
به گزارش سرویس وبگردی پاتوق من، بخشندگی و”سخاوت” خلق ماندگار یا ملکه نفسانی است که انسان بدون فشار روحی و بدون رنج بیرونی مانند سنگینی نگاه نیازمندان یا حفظ شخصیت و آبرو در برابر اطرافیان به وضع مستمندان رسیدگی می کند.
یکی از مهم‌ترین ثمرات سخاوت سهل و آسان شدن تحمل گرفتاری‌ها و مشکلات بر شخص سخی و همچنین هموار شدن مسیر اکتساب خیر و سعادت می‌باشد؛ زیرا همان طور که شخص سخی به ندای الهی لبیک گفته و گره از کار عده‌ای باز کرده است، خداوند متعال نیز به برای جبران، تحمل مشکلات را بر او آسان می‌کند.
قرآن کریم می‌فرماید:«فَأَمَّا مَنْ أَعْطی وَ اتَّقی*وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنی*فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْری؛ اما آن کس که [از مال و موجودی خود]بخشش نمود و تقوا پیشه کرد و وعده‌های خداوند را تصدیق نمود، پس به زودی او را به راه آسانی [از ایمان و طاعت]آماده می‌کنیم [روحیه‌ای می‌دهیم که پیمودن راه تقوی بر او آسان باشد].
بر اساس این آیۀ شریفه خداوند سخاوتمندان و انفاق گران را مشمول.» توفیقات خود کرده و پیمودن راه اطاعت و انفاق را بر آن‌ها آسان مى کند، تا اینکه از مشکلات زندگى رهایى یابند.
افزایش رزق و روزییکی دیگر از فوائد سخاوت، فزونی در رزق و روزی بر اثر بخشش اموال در راه خداست؛ چنانچه قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «قُلْ إِنَّ رَبِّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ یَقْدِرُ لَهُ وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ الرَّازِقینَ؛ بگو پروردگارم روزی را برای هر کس بخواهد وسعت می‌بخشد و برای هر کس بخواهد تنگ [و محدود]می‌سازد و هر چیزی را [در راه او]انفاق کنید، عوض آن را می‌دهد [و جای آن را پر می‌کند]و او بهترین روزی دهندگان است.»
طول عمراموالی را که شخص سخی در راه رضای الهی و از روی سخاوت نفس به دیگران بخشیده است، روزی به یاریش آمده و‌ای چه بسا او را از مرگ حتمی برهاند. در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می‌خوانیم که خداوند متعال به حضرت موسى (علیه السلام) وحى نمود: «أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلى مُوسَى (عَلَیْهِ السَّلَامُ): أَنْ لَاتَقْتُلِ السَّامِرِیَّ؛ فَإِنَّهُ سَخِیٌّ؛ سامرى را به قتل مرسان؛ زیرا او مرد سخاوتمندى است».
اگر همین ویژگی سخاوت در او نبود، خداوند او را در همین دنیا عذاب می‌کرد، ولی سخاوت موجب شد تا اثر گناه بزرگش او را نگیرد و خداوند به عذاب استیصال و استعجال در همین دنیا جان او را نگیرد و او را هلاک نکند، بلکه اجازه داد تا به زندگی ننگین خود ادامه ده ضد صفت بخل، «سخاوت» است؛ و آن، ثمره زهد و بی توجهی به دنیاست.
سخاوت در کلام پیامبر اکرم (ص)حضرت محمد (ص) ارتباط انسان با همنوعان را اینگونه توصیف می‌کند: افراد چهار دسته اند: سخی، کریم، بخیل و لئیم، اما سخی کسی است که از مال دیگران می‌خورد و در عوض به آنان می‌خوراند و عطا می‌کند و کریم کسی است که از دارایی دیگران بهره نمی‌برد، اما به آنان بهره می‌رساند و عطا می‌کند و بخیل فردی است که فقط از مال دیگران می‌خورد ولی عطا نمی‌کند و لئیم و پست کسی است که نه می‌خورد نه می‌خوراند.
از حضرت پیغمبر (ص) مروی است: «سخاوت درختی است از درخت‌های بهشت که شاخه‌های خود را بر زمین آویخته است. پس هر که یکی از آن شاخه‌ها را بگیرد، او را به بهشت می‌کشد».فرمود: «خداوند عالم، مباهات می‌کند ملائکه را به کسی که اطعام مردمان کند».و فرمود: «خدا را بندگانی چند است که نعمت خود را مخصوص ایشان می‌گرداند، تا نفع به بندگان خدا رسانند. پس هر کدام از ایشان که بخل نمایند در این منافع، خدا نعمت را از او به دیگری نقل می‌کند».- و فرمود: «بهشت خانه اهل سخاوت است».و فرمود: «جوان سخاوتمند گناهکار، در نزد خدا محبوب‌تر است از پیر عابد بخیل».
داستانی درباره سخاوتروایت جمعی از اهل یمن بر رسول خدا (ص) وارد شدند. در میان ایشان مردی بود بسیار سخن آور و حرّاف که در گفتگو از همه عظیم تر، و مبالغه او در مباحثه با جناب پیغمبر (ص) و حجت گرفتن بر آن سرور از همه بیشتر بود. به حدی مبالغه نمود که آن حضرت خشمناک شد، و رنگ مبارکش متغیر شد، و رگ پیشانی مُنوّرش پیچیده شد و چشم بر زمین انداخت. جبرئیل آمد و گفت: خدایت سلام می‌رساند و می‌گوید: این مرد از اهل سخاوت، و نان دِه است. پس خشم آن حضرت فرو نشست و سر بالا کرد و فرمود: اگر نه این بود که مرا جبرئیل خبر داد که تو سخاوتمندی نان دِهی، تو را از خود می‌راندم و عبرت دیگران می‌کردم. آن مرد گفت: خدای تو سخاوت را دوست دارد؟ فرمود: بلی. آن مرد گفت: اشهد ان لا اله الا الله و اشهد انّک رسول الله. به خدایی که تو را به حق برانگیخته است هرگز احدی را از مال خود محروم برنگردانیدم.
سخاوت مشهورترین صفات پیغمبران خدا و معروف‌ترین اخلاق انبیا و اولیاست.حدیث حضرت امیرالمؤمنین فرمود: «هر که جود ورزید، بزرگ گردید».آثار و پیامد‌های «سخاوت»
آثار مثبت «سخاوت» در زندگى فردى و اجتماعى انسان که با تجربه ثابت شده و یا در احادیث اسلامى به آن اشاره شده است، بسیار زیاد است، به عنوان نمونه:۱. از روایات متعددى استفاده مى شود و تجربیات روزانه نیز آن را تأیید مى کند که «سخاوت» محبّت دوست و دشمن را جلب مى کند، بر عدد دوستان مى افزاید و از دشمنان مى کاهد.۲. «سخاوت» پوششى براى عیوب انسان هاست و به این ترتیب، آبروى انسان را حفظ مى کند.۳. «سخاوت» در عین این که ثمره درخت عقل است، بر عقل و خرد انسان مى افزاید. عقل مى گوید: دلیلى ندارد که انسان با زحمت زیاد اموال فراوانى تهیّه کند و آن را براى بازماندگان بگذارد و خودش به وسیله آن، جلب ثواب و کسب آبرو نکند. از سوى دیگر «سخاوت»، گروهى از اندیشمندان را گرد انسان جمع مى کند و آن‌ها مى توانند بر فکر و عقل و دانش او بیفزایند.۴. «سخاوت» فاصله طبقاتى جامعه را کم مى کند و از این طریق ناهنجاری هاى ناشى از فاصله طبقاتى را از بین مى برد و یا کاهش مى دهد. آتش کینه هاى محرومان را خاموش مى کند و حسّ انتقام جویى را در آنان تضعیف مى نماید و از این طریق پیوندهاى اجتماعى را محکم مى سازد.۵. «سخاوت» مدافعان انسان را زیاد مى کند و آبروى او را محفوظ مى دارد و دشمنان و بدخواهان را عقب مى راند؛ امیرمؤمنان (علیه السلام) در این باره مى فرمایند: (جود و بخشش آبروى انسان را حفظ مى کند).۶. «جود» و «سخاوت»، آثار معنوى فوق العاده اى نیز دارد؛ به همین دلیل از صفات انبیا شمرده شده و شعاع نور «یقین» است؛ حتى اگر این فضیلت در افراد بى ایمان باشد، به حال آن‌ها مفید و سودمند است. در حدیثى آمده است که خداوند متعال به حضرت موسى (علیه السلام) وحى کرد: (سامرى را به قتل مرسان، زیرا او مرد سخاوتمندى است). درست است که سامرى، منشأ فساد عظیمى در بنى اسرائیل شد و آیین بت پرستى را در میان آن‌ها پایه نهاد و در انتها نیز زندگى را با خفّت و ذلّت و حقارت گذراند که شاید مرگ بر آن زندگى، ترجیح داشت؛ ولى با این همه به حضرت موسى (علیه السلام) وحى رسید که خون او را به خاطر سخاوتش نریزد. از رسول خدا (صلى الله علیه و آله) نقل شده است که: «به فرزند حاتم طائى به نام «عُدَىْ» فرمود: (عذاب شدید از پدرت به خاطر سخاوتش برداشته شد)».
در ذیل همین حدیث، آمده است که پیامبر (صلى الله علیه و آله) دستور داد، گروهى از جنایتکاران یکى از جنگ‌ها را به قتل برسانند؛ ولى یکى از آن‌ها را استثنا کرد. آن مرد تعجّب کرد و گفت: با این که گناه ما یکى است، چرا مرا از میان آن جمعیت جدا کردى؟ حضرت (صلى الله علیه و آله) فرمودند: خداوند به من وحى فرستاد که تو سخاوتمند قوم خود هستى و من نباید تو را به قتل برسانم. آن مرد با شنیدن این سخن ایمان آورد و شهادتین بر زبان جارى کرد؛ آرى! سخاوت آن مرد، او را به بهشت رسانید. از رسول خدا (صلى الله علیه و آله) نقل شده است: «شخص سخى را اهل آسمان‌ها دوست دارند و اهل زمین هم دوست دارند … در حالى که بخیل را اهل آسمان‌ها و زمین دشمن دارند».
اهمیت سخاوت در کلام خداوند متعالراه گشایی به خیر و سعادتبیشتر بخوانید:چقدر و به چه کسی صدقه بدهیم؟
فریدون فرّخ فرشته نبود
ز مشک و ز عنبر سرشته نبودبه داد و دَهِش یافت آن نیکویی
تو داد و دهش کن فریدون تویی
تو با خلق نیکی کن‌ای نیکبختکه فردا نگیرد خدا بر تو سخت
سخنان حجت الاسلام تراشیون درباره سخاوت خداوند
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
منابع: مکارم، حوزه، خبرگزاری مهر
